Hubert Carrera Palí
Oochel Fernando Eloy
K'iintsil
Jueves 4 ti' mayo, 2017
Kanpeech
U k’iinil Santa Cruz ma’ chéen beey máanik tia’al máaxo’ob ku beetiko’ob pak’il najo’ob yéetel uláak’ meyajo’ob yaan ba’al u yil yéetel, tu lu’umil Kaanpech. Ka tu chukaj chúumuk k’inil jo’oljeake’, ya’ab tu’ux káaj u k’iimbesajo’ob, je’el bix suuk u beeta’al ja’ab man ja’ab; jóok’sa’ab u ja’ail káaltal, tajan ma’alo’ob tia’al le ooxolil táan u yantalo’, ku máansik 43 grados u chokolil; tia’al jaantbile’ beeta’an k’astak’an yéetel , tacos yéetel relleno negro.
Yaan tu’ux yanchaj misa. Je’el bix le jbeeta’ab ti’ Montecristo, Kaanpech, tu’ux suuk u beeta’al nojoch k’iimbesaj, yanchaj óok’ostaj pool tu bejilo’ob kaaj tak ka jk’ucho’ob tu najil k’uj San Román, tu’ux na’aksa’ab jump’éel nojoch k’atab che’ yéetel nikte’.
Je’el bix sáansamale’, jmeyajo’obe’ jóok’o’ob meyaj, ba’ale’ ma’ tu’ubti’ob u chan máansik u yuk’ajilo’ob yéetel ba’al síis.
Ts’o’ok u máan 25 ja’abo’ob káajaj u meyaj Martín Huchin Can, jujump’íitil uchik u bin u kaambal, bejla’e’ ts’o’ok u kanik u beetik u máaestroil. Ti’ jump’éel p’is k’iinil ku náajaltik ichil 2 mil 500 yéetel 3 mil pesos.
“Jump’éel meyaj sajbe’entsil, ba’ale’ mina’an uláak’ ba’ax tia’al beetbil, ts’o’okole’ ma’ xan kaambanaja’aneni’, k’a’anan in beetik tumen k’a’abéet in tséentik in paalal. Le beetik ma’ xan in k’áat ka p’áatak in paalal je’exena’”, tu ya’alaj Huchin Can.
Ba’ale’ ma’ chéen beey uchik u k’iimbesa’al le k’iina’, uláak’ jun jaats máako’ob táakano’ob ti’ Cámara Nacional de la Industria de la Construcción (CMIC), tu much’ajuba’ob p’el máanik las 2 tu táal u chíinil k’iin, tia’al u ki’ óoltio’ob síis ba’al, tu yáanal u bo’oyil aire acondicionado yéetel ko’ojtak uk’be’enba’alo’ob.
