de

del

Óscar Rodríguez
Oochel cdn.masdemx.com
K'iintsil

Jo', Yucatán
viernes 8 ti' septiembre, 2017

U diputadoil Partido Nueva Alianza (Panal), Marbellino Burgos Narváez, tu ya’alaj lik’ul enero tak walkila’, yaan 180 u túul táankelem paalal táan u xooko’ob yéetel táan ka’ach u meyajo’ob Estados Unidos ba’ale’ yanchaj u suuto’ob Yucatán, uchak u chu’ukulo’ob te’e noj lu’umo’. Le táankelemo’oba’ ku tak’kuba’ob ti’ a’almaj t’aan jets’a’an tu noj lu’umo’ob, tia’al u ts’aatáanta’al máaxo’ob k’ajóolta’ano’ob beey [i]dreamers.[/i]

Legisladore’ tu ya’alaj 14 ti’ junio máanike’, je’ets’ jump’éel k’eexil ti’ a’almak t’aan tumen u Congresoil le noj lu’uma’, tu’ux ku ya’alal yaan u páajtal u k’u’ubul u ju’unilo’ob najil xooko’ob Estados Unidos tumen máaxo’ob jóok’sa’an te’e lu’umo’, tia’al ka béeyak u yokolo’ob xook ti’ noj najilo’ob xook wa nivel medio superior Yucatán.

“A’almaj t’aane’ ku ts’áak noj páajtalil ti’ Secretaría de Educación (Segey) tia’al u páajtal u yokol xook táankelemo’ob ku jóok’sa’alo’ob Estados Unidos”, tu tsolaj.

Burgos Narváez, tu ya’alaj yéetel k’eexile’ ku “k’as k’a’amal jaats’”, uchak u je’ets’el tumen u jala’achil Estados Unidos, Donald Trump, yaan u ch’éenel u yantal u nu’ukbesaj Acción Diferida para Llegados en la Infancia (DACA, yo’olal u káajbalil u k’aaba’ ich inglés), tumen le je’elo’ yaan u jelbesik u kuxtal táankelemo’ob ku meyajo’ob yéetel ku xooko’ob te’e noj lu’umo’.

“A’almaj t’aane’ jts’a’ab k’ajóoltbil tumen tukulta’ab ba’ax je’el u páajtal u beeta’ale’, tumen yaan táankelemo’ob ku jóok’sa’alo’ob Estados Unidos ts’o’okole’ ma’ tu yantal mix u súutukil u ch’a’ak u ju’unil u xooko’ob. Yaan u pajtal u ch’a’anuktik u xooko’ob Yucatán, ka’alikil u béeytal u yantal u ju’uno’ob tuka’atéen. Ku kaxanta’al ma’ u p’atiko’ob u xooko’ob”, tu ya’alaj Burgos Narváez.

Tu ya’alaj u sajbe’entsil u jóok’sa’al yucateko’ob, wa ku tukultik máak kex u 80 por cientoil latinos ku xooko’ob Estados Unidose’, mexicano’ob.

Tu ts’ooke’ tu ya’alaj, u jala’achil Trumpe’ kúulpach u bin yéetel ma’ unaj u yantal ba’al beyo’, tumen u yóol kaaje’ táan u sa’atal, ts’o’okole’ u lu’umil Estados Unidose’ beetchaj yéetel u meyaj táanxelil máako’ob te’elo’.