De la Redacción
OOchel Carlos Ramos
K'iintsil
Meyaj kaxanil yéetel áantaje’ láayli’ táan u beeta’alo’obi, beey tu ya’alaj Protección Civil, ti’ Secretraía de Gobernación. Maquinaria ku k’a’abéetkunsa’al tia’al k’as ja’abal te’elo’, ma’ ti’ kúuchilo’ob nika’an, tu ya’alaj.
Tak tu taal u chíinil k’iin jo’oljeak juevese’, jeets’el 273 máak kimen; 137 Ciudad de México, /3 Morelos, 43 Puebla, 13 Estado de México, 6 Guerrero yéetel juntúul Oaxaca. Ba’ale’ mantats’ u k’expajal u xookil, tumen meyajo’ob tia’al u jóok’sa’al máake láayli’ táane’. Beyxan Comisión Federal de Electricidad (CFE) tu ts’áaj ojéeltbil ts’o’ok u yutskíinsa’al u meyaj sáasil ti’ 95 por ciento tu’ux k’aschaji’.
[b]Ku ts’a’abal u k’aaba’ desastre[/b]
Ikil u kaxanta’al ka ts’a’abak áantaj tia’al u jel beeta’al najo’ob tumen mola’ayo’ob México, uchik u péek lu’um 19 ti’ septiembre máaniko’, u Jala’achil noj lu’ume’ tu jets’aj Declaratoria de Desastre tia’al Ciudad de México.
Le je’elo’ jts’a’ab k’ajóoltbil tu pik’il ju’unil Gaceta Oficial, tu’ux je’ets’ táan u kaxanta’al ka ts’a’abak áantaj tumen jejeláas mola’ayo’ob ti’ u jala’achil u noj lu’umil México, tia’al u kaláanta’al kuxtal, toj óolal yéetel kaajnáalo’ob.
Secretaría de Protección Civil tu ya’alaj ich noj kaaje’ yaan tu’ux k’aschaja’an bejo’ob, sistemas estratégicos yéetel che’ob, ts’o’okole’ táats’máanja’an ba’ax ku páajtal u beeta’al tumen delegaciones.
Beyxan, te’e ju’uno’ ku je’ets’el, yaan ya’abach ba’alo’ob ku tukulta’al yo’olal bix yanik servicios yéetel producción, tumen le je’elo’ ku jelbesik bix u máan kuxtal sáansamal.
[b]Rébsamen: mina’an paalali’[/b]
Tuláakal paalalo’ob ti’ u najil xook Enrique Rébsamen, jkíimo’ob, biinsa’ano’ob tu kúuchil ts’ak yaj wa ti’ yano’ob tu yotocho’ob náach ti’ ba’ax loobiltiko’ob beey tu ts’áaj k’ajóoltbil subsecretario de Marina, Ángel Enrique Sarmiento, tu’ux nika’an kúuchil, p’aatal yóok’ol u bejil de las Brujas naats’ tu’ux ku k’áatal División del Norte.
Tu ya’alaj ts’o’ok u jóoks’a’al buluktúul paalal; 19 u túul jkíimo’ob yéetel uláak’ waktúul nojoch máako’ob, ichilo’obe’ jóok’sa’ab juntúul ko’olel tu sáasbal jo’oljeak jueves.
Beyxan tu ya’alaj nu’ukulo’ob electróniko’ob táan u k’a’abéetkunsa’alo’ob ku ye’esiko’ob chéen juntúul máak kuxa’an p’aatal. Ts’o’okole’, yaan u k’i’ik’el le máak láayli’ kuxa’ano’.
Subsecretario Marina tu ya’alaj, ichil ba’ax jeets’el tumen SEP yéetel delegación Tlalpan, keetel yéetel ba’ax ojéela’an tumen Secretaría de Marina yéetel Sedena, ku páajtal u je’ets’el mina’an mix juntúul xch’úupal ku k’aaba’tik Frida Sofía.
“Ku páajtal kjets’ik ma’ jaaji’”. Tu ya’alaj meyajo’ob táan u beeta’al te’e baanta’a ts’o’ok u píitmáansik 48 horas ba’ale’ béeychaj u beeta’al yo’olal u yáantajil tuláakal máak bino’ob te’elo’, ma’ chéen yo’olal u meyaj jala’achil.
[b]Sajbe’entsil éek’jolch’e’enil[/b]
Kajnáalo’ob Xochimilco tak poolnajo’ob tumen mina’an sáasil ti’ob, “ya’ab máak táan u yokoltiko’ob kis buuts’o’ob tu’ux ku taasa’al áantaj”.
uchik u xíimbalta’al Xochimilcoe’ , j-a’alab yóok’ol u noj bejil Nuevo León, tak tu’ux k’ucha’an Paraíso, yaan k’ak’as máako’ob táan u yookolo’ob wa “ku ya’aliko’ob k’a’abéetti’ob áantaj kex ma beyi’i”.
