Afp
Oochel Afp
K'iintsil
Lunes 21 ti' octubre, 2019
Luxor, Egipto.
Sábado máanika’ ts’a’ab k’ajóoltbil lajun tu ka’ak’áal u p’éel u máabenil u mu’ukul máak wa sarcófago beeta’an yéetel che’, bona’ano’ob ts’o’okole’ jach ts’aka’antako’ob, ti’ kaxta’abo’ob Asasif, Valle de los Reyes, naats’ ti’ Luxor (u noojolil Egipto).
“Yáax juntéen u kaxta’al le ba’alo’oba’ ti’ Asasif (ila’ab tumen junmúuch’ egipcioil máako’ob) tumen arqueólogos, conservadores yéetel ajmeyajo’ob”, beey tu tsikbaltaj máax beetik u secretario generalil Consejo Supremo de Antigüedades, Mustafa Waziri, ichil jump’éel k’a’aytajil tsikbal beeta’ab Luxor.
Asasife’ jump’éel úuchben kaaj tu’ux ku mu’ukul máak kimen tu jáal u yáalkab ja’il Nilo.
U máabenil u mu’ukul máake’ kaxta’abo’ob le p’is k’iinil máaniko’. Yaan jayp’éel u yoochelo’ob yáax ts’a’abo’ob k’ajóoltbil ma’ili’ k’a’aytak ba’ax ila’abi’; tu k’iinil sábado úuchik u k’a’aytal tu táan u najil k’uj Hatshepsut.
30 u nu’ukulil che’ kaxta’abe’ laj bona’an, ts’o’okole’ ti’ jmu’uk xiibo’ob, ko’olelo’ob yéetel paalalo’ob. Ti’ kaxta’abo’ob tu taamil jump’éel metro, tsoolol yaniko’obi’. U ti’al ka’ach u baatsil k’a’anan yum k’iino’ob.
Wazirie’ tu ya’alaje’, páan meyaj beeta’ab tumen occidentales ichil siglo XIX chéen tu jets’ajo’ob ti’ ba’alo’ob yanchaj ba’al u yil yéetel u muukulil ajawo’ob, ka’alikil yéetel ts’ook egipcioil meyajo’obe’ kaxta’ab “u kúuchil tu’ux mu’uk yuum k’iino’ob”.
Ba’ax kaxta’abe’ kex 3 mil ja’abo’ob u yúuchbenil, ma’ xaan wa k’a’abéetkunsa’abo’ob siglo X a.C.
"Chéen yanchaj k-utsikíinsik wa jayp’éel ba’alo’ob ti’ máabeno’ob, jach ts’aka’antako’ob”, beey tu ya’alaj Salah Abdel-Galial, máax utsikíintik ba’alo’ob ti’ Ministerio de Antigüedades.
