Juan Manuel Contreras
Oochel Fernando Eloy
K'iintsil
Jo', Yucatán.
Viernes 3 ti' enero, 2020
Ki’ichkelem yéetel ki’ óol, ka’ap’éel ba’atel ma’ mantats’ u múul yantal le ken úuchuk t’aan yóok’lal juntúul máak, ba’ale’ le t’aano’oba’ ku ye’esiko’ob bix x yúukatekail ka’ansaj Socorro Cerón Herrera, máax seten meyajnaja’an yóok’lal depoortée, le beetike’ ts’o’ok u chíimpolta’al ti’ le ts’ook ja’aba’, ba’ale’ kex beyo’ leti’e’ ku tukultik “in náajaltamaj wáaj”.
U x óok’otil daansa klaasikáa yéetel jimnaasia riitmikáaj, x ka’ansaje’ tu jóok’saj junsúutuk ti’al u tsikbal yéetel La Jornada Maya, tumen táan ka’ach u meyaj Gimnasio Polifuncional, kúuchil ku jo’olbesik, tu’ux xan ku ts’áak xook.
Socorro Ceróne’ ya’ab ba’al ts’o’ok u kanik tu kuxtal, tuláakal ba’ax u yojele’ ts’o’ok u beetik u xíimbaltik -leti’ yéetel x ch’úupalalo’ob ku ka’ansiko’obe’- lu’umo’ob je’el bix Rusia, Brasil, Portugal, Japón, Corea, Canadá yéetel Colombia. Ts’o’okole’ leti’ máax patjo’olt u yóok’osta’al jimnaasia riitmikáaj iichil u noj lu’umil México, yéetel leti’ máax tu yáax óotaj u beetik El Lago de los Cisnes ti’al u cha’anta’al ti’ kamp’éel jaats, tu noj lu’umil México. Jump’éel noj meyaj.
Yáax péeksajil óok’ot
Kulukbalo’on táankabe’, Cerón Herrerae’ tu k’a’ajsaj yáax péeksajilo’ob tu beetaj te’e óok’oto’, ti’ tu beetaj tu najil xook Leona Vicario, aktáan La Mejorada. “Tin k’ajóoltaj x ka’ansajo’ob jach táankelemtako’ob yéetel ki’imak u yóolo’ob yéetel ba’ax ku beetiko’ob, je’el bix Lichi Rivas yéetel Yolanda Peña. Te’e k’inako’obe’ yaan tak piianos te’e najilo’ob xooko’, le beetik ku ts’a’abal jats’uts óok’oto’ob. Mantats’ in yéeya’ali’ tumen ku ya’aliko’obe’ ma’alo’ob in beetik”, tu tsikbaltaj.
Beey úuchik u káajal u yóok’ot. Jump’éel k’iine’, u aj ka’ansajo’obe’ tu ya’alajo’ob ti’ ka okok kaambal yéetel Nelly Cetina Albertos, tu najil xook Bellas Artes, ka’ache’ ti’ yaan yóok’ol u bejil 60 ti’ u k’íiwiil u noj kaajil Jo’, “túuxta’ab t’anbil in yuum ts’o’okole’ leti’e’ tu ya’alaje’ mina’an mix jump’éel talamil. Ba’ale’ in na’e’ ma’ jach beyo’”, tu ya’alaj.
Jach ma’alo’ob u kaambal, le beetike’ u x ka’ansaje’ -u yaal máax jo’olbesik óorkestáa te’e Bellas Arteso’- ku máansik táanil ti’al u ts’o’oksik u xookil. Beey úuchik u káajal xan u ts’áak xook Socorro Cerón, kex tumen jach x lóoba’al yanik.
Ma’ xáanchaj ka j k’uch tak México, tu’ux ook kaambal tu najil xook Nina Shestakova, yéetel u kiik. Tu paachil k’iine’, káaj u ts’áako’ob xook tu ka’atúulalo’ob, le beetike’ káaj u much’ik u xoknáalo’ob ti’al u múul iliko’ob ba’ax ts’o’ok u kaniko’ob, “jach jats’uts kuxliko’ob, kex tumen in na’e’ ma’ ki’imak u yóol yéetel ba’ax k beetiki’”, tu ya’alaj.
Beey túuno’, u káajal u beeta’al jimnaasia riitmikáaj tu noj lu’umil Méxicoe’ ti’ síij Escuela de Educación Física (ENEF), le jaaj yaan te’e noj lu’um te’e k’inako’obe’. U suku’un Socorroe’ ti’ xooknaj xani’, ts’o’okole’ beey úuchik u yila’al tumen máax jo’olbesik le kúuchilo’, x Socorroe’ ku ka’ansik óok’ot, leti’ t’an ti’al ka xi’ik meyaji’.
“Beey úuchik in patjo’oltik jimnaasia riitmikáaj, úuchik in wilik klaasikáa óok’o’ot ka’ach 16 u ja’abil u xoknáalo’obe’ ma’ tu béeyili’ u wíinkilali’, tumen u baakelo’obe’ ma’ je’ex ka’ache’, ts’o’ok u nuuktalo’obi’. Le beetike’ tin patjo’oltaj túubmen óok’ot tu’ux tin xa’ak’taj péeksajilo’ob ku k’a’abéetkunsa’al ti’ báab, áatletiismóo yéetel le ken ch’i’inik baaláa”, tu tsolaj.
