Ap
OOchel Afp
K'iintsil
Johannesburgo.
Viernes 8 ti' diciembre, 2017
Junmúuch’ aj xak’al xooko’obe’, tu ye’esajo’ob Sudáfrica, ba’ax ku tukulta’al u asab chuka’an chamay baakel wíinik; ku tukulta’ale’ 3.6 millonesil ja’abo’ob u yúuchbenil.
U aj xak’al xookilo’ob Universidad de Witwatersrand tu ye’esajo’ob u baakel óoli’ laj chuka’an ti’ ba’ax k’ajóolta’am beey [i]Australopithecus.[/i]
3.6 millonesil ja’abo’ob u yúuchbenil chamay baakel, yéetele’ yaan u páajta’al u xak’alta’al tu beel ti’al u na’ata’al bix yanik ka’achi yéetel bix u péek te’e k’iinako’obe’, tumen u ch’i’ibal wíinik.
Aj xak’al xooko’obe’ tu tsolajo’ob xáanchaj junk’aal ja’abo’ob ka’alikil u páano’ob, u jel beetiko’ob yéetel u xak’altiko’ob jach bix yanik.
Chamay baake’, j pa’at u k’aaba’ beey Pie Pequeño (Chichan ook), ti’ j kaxta’ab tu áaktunilo’ob Sterkfontein, tu bak’pachil Johannesburgo, ka’alikil táan u meyaj mineros máaxo’ob tu yilajo’ob baakelo’ob ucha’ak u páano’ob te’e baanta’o’.
J ka’ansaj Ron Clarke yéetel u yáantajo’ob leti’e máaxo’ob kaxt le baakelo’obo’; yanchaj u máan ya’abach ja’abo’ob ka’alikil u meyajtiko’ob ti’al u páajtal u xak’alta’al.
Noj ba’al ti’al africanos ba’ax le k yúuchula’, beey tu ya’alaj Robert Blumenschine, máax jo’olbesik Paleontological Scientific Trust, múuch’kabil páanaj te’elo’.
Ma’ chéen África, tumen ti’ líik’sa’an tuláakal u mejen wíinkilalo’ob wíinik yaan walkil wey yóok’ol kaab, ts’o’okole’ ti’ u taal tuláakal ba’ax sutmailo’on wíinik, tak ba’alo’ob ts’áak u páajtalil k meyajtik túumben ba’alo’ob, its’at yéetel k na’at, tu ya’alaj Blumenschine.
Adam Habib, máax beetik u vicepresidenteil Universidad de Witwatersrand, tu ki’imak óoltaj ba’ax kaxanta’aba’. “Jump’éel noj xáak’ab ti’al wíinik ti’ yóok’ol kaab ts’o’okole’ u k’ajla’ayil Sudáfrica”, tu ya’alaj Habib.
“Yéetel ba’alo’ob je’el bix Little Foot yaan u páajtal k paakat ti’ k k’ajla’ayil ti’al u yáantiko’on k na’atik tu beel bix úuchik wíiniktal”.
