de

del

Xinhua
Oochel Ap
K'iintsil

Miércoles 4 ti' abril, 2018

Chino’obe’ tu p’atajo’ob paachil espacial kúuchil ti’al xaak’alo’ob Tiangong-1, yéetel le káaspaj u estaciónil espacial China, uchak u su’utul tuka’atéen yóok’ol kaab le lunes máaniko’.

Laboratorioe’ oksa’ab tuka’atéen yóok’ol kaab kex las 8:15, tu baantail Pacífico sur, ts’o’okole’ óoli’ laj eelij, beey úuchik u ts’a’abal k’ajóoltbil tumen ficina de Ingeniería Espacial Tripulada ti’ u lu’umil China.

Tiangong-1 túuxta’ab espacio tu k’iinil 20 ti’ septiembre ti’ u ja’abil 2011, jóok’ ti’ Centro de Lanzamiento de Satélites de Jiuquan, tu xaman lak’inil China’. U meyaje’ leti’ u yilik bix u yutsil u meyaj túumben nu’ukulo’ob le kéen aktáanta’ak wa le kéen núup’uk naves, beyxan u much’ik jejeláas ba’alo’ob ti’al u beeta’al jump’éel estación espacial.

Nu’ukbesa’ab tu beel yéetel u yáantajil u navesil Shenzhou-8, 9 yéetel 10, xíimbalta’ab tumen waktúul astronautas, ka’atúul ti’ le je’elo’obe’, ko’olel.

Ti’al u winalil julio ti’ u ja’abil 2013, x astronauta Wang Yaping tu beetaj jump’éel tse’ek ti’al xoknáalo’ob ti’ principios físicos básicos ka’alikil ti’ yaan te’e kúuchil xaak’alilo’, ba’ale’ ka’aj beeta’abe’ jach tu péeksaj u yóol kaaj ti’al u yojéelta’al ba’al yo’olal its’at yéetel xaak’al ku beeta’al espacio.

Kamp’éel ja’ab yéetel uláak’ táanchúumuk, meyajnaj Tiangong-1, maanal ti’ ka’ap’éel ja’ab yéetel uláak’ táanchúumuk ti’ le tukulta’an yaan u meyajo’, ya’abach noj ba’alo’ob tu beetaj yéetel tu je’ek’abtaj bej ti’al ka p’áatak China beey u yóoxp’éel noj lu’umil tu’ux yaan jump’éel estación espacial mantats’ u meyaj, ba’ale’ tak tu ja’abil 2022. s en operar un estación espacial permanente, alrededor de 2022.

[b]Noj ba’al ba’ax kaxta’ab[/b]

Máax beetik u subdirectoril diseño ti’ u kúuchil Centro de Astronautas de China, Huang Weifen, tu ya’alaj jach k’a’anan ba’ax tu beetaj Tiangong-1, ts’o’okole’ yaan u p’áatal ti’ u espacial k’ajla’ayil China, tumen “noj ba’al ba’ax ojéelta’ab ti’al ka béeyak u beeta’al espacial kúuchil”.

“Kex tumen chéen jump’éel plataforma ti’al u máan ba’al ichil nave tak estación espaciale’, noj xáak’ab ti’al ka béeyak u yantal ti’ China tuláakal túumben ba’alo’ob k’a’abéet ti’ ti’al u béeytal u beeta’al mantats’il meyajo’ob espacio tumen China. Tuukul tu beetaj u yantal ichil aj xak’al xooko’obe’ ma’ tu pajtal u bo’ota’al mix jump’íit”, tu ya’alaj Bai Ruixue, máax beetik ka’ach u periodistail yo’olal ba’alo’ob ti’ espacio yéetel máax jo’olbesik bejla’e’ jump’éel múuch’kabil kaxantik ka na’ata’ak ciencia tumen kaaj.

“Ka’alikil u ts’a’abal k’ajóoltbil bix u núup’ul Shenzhou-8 yéetel Tiangong-1 ti’ u kúuchil Centro de Control Aeroespacial de Pekín tu winalil noviembre ti’ u ja’abil 2011, ya’ab máak ok’olnaji uchik u yilko’ob. Noj yaabillaj ku yantal ichil ciencia yéetel tecnología”, tu ya’alaj Bai.