Abril del Río
Oochel EFE
K'iintsil
Viernes 16 ti' agosto, 2019
Jach uts tin wich láayli’ u chíimpolta’al in meyaje’; tene’ táan in beetik tumen beey in ts’íibtik in k’ajla’ayil, ba’ax tin wayak’taj ken in beetej, le táan in beetiko’ yéetel tu’ux láayli’ p’aatal sakwáal ti’al in ts’íib.
Beey úuchik u t’aan ti’ jump’éel k’áatchi’ tsikbal beeta’ab ti’ Paola Espinosa úuchik u ts’o’okol u táakpajal tu keetil Juegos Panamericanos –u jo’otéenil u táakajal ti’ le keetilo’- tumen leti’ máax asab ya’ab medallas ts’o’ok u náajaltik, tu much’aj 15 u p’éelal. Ti’ le je’elo’obo’, waxakp’éele de oro, uláak’ kamp’éele’ de plata yéetel óoxp’éel de bronce. Le je’elo’ úuch tu paach ka’ap’éel semana úuchik u náajaltik u táakpajal ti’ olimpiadas Tokio 2020, ichil u keetil Campeonato Mundial de Gwangju, ti’ trampolín sincronizado, tu’ux yaan u yantal u jel ketikubáaj le ja’ab ku taalo’.
“Uts tin wich in wu’uyik teen máax chikbesik in lu’umil, uts tin wich na’en, táan u jeel jóok’ol táanil, táan in suut in beet ba’ax uts tin wich, ba’ax jach ku naak’ ten in beetik, ts’o’okole’ ma’ chéen táan in suut, táan in suut tu beel; táan in meyaj, in lep’ik in wóol ti’al in béeykunsik ba’ax in k’áat, ts’o’okole’ wa tumen kaaj yéetel deporte láayli’ u chíimpoltikeno’ob no’ojanen ti’al in beetike’, tene’ láayli’ yaan in meyaj tu yóok’lal.
Mixba’al ku si’ibil
Leti’ le ba’ax ts’o’ok u ka’ansik teen deporte: mixba’al ku si’ibil, tuláakal ba’ax yaan tene’, yaan tumen ts’o’ok in meyajtik yéetel in ts’áak’ in wóoli’, tu ya’alaj Paola.
Walkila’ 33 u ja’abil, xclavadista náajalnaj Roma 2009e’ ku ya’alik leti’e’ juntúul túumben Paola táan u jeel ch’a’ak bej ti’ úuchik u yantal u chaampal, láayli’ táan u jach entrenare’ ti’al ka na’akak u aalil yéetel u masa muscular ti’al u asab ch’íikil tu séebanil luk’il le trampolino’, tumen wa ma’atáan u máan u aalil ti’ 49 kilogramose’, ku jela’antal xan ba’ax ku taal u ye’es le ken u beet clavados, beey chikpaj ti’ u keetil Panamericanos de Lima 2019 yéetel xan ti’ keetil beeta’ab Corea del Sur.
Paola’ káaj u ketikubáaj ti’ Panamericanos tu ja’abil 2003, tu’ux tu náajaltaj ka’ap’éel u medallail plata, ti’ u keetil sincronizados ti’ óoxp’éel yéetel lajun metros, yéetel u láak’inajil Laura Sánchez, tu ts’ooke’ leti’e’ tu keetil Lima beeta’ab 16 ja’abo’ob paachil tu’ux tu náajaltaj ka’ap’éel u medallasil bronce, tu keetil trampolín de un metro yéetel óoxp’éel metro ti’ sincronizados yéetel Dolores Hernández.
Jump’éel clavado ma’ patal úuchik u beetik ti’ u keetil óoxp’éel metro individuale’, tu tselaj ti’ jump’éel medalla, tumen kex béeychaj u náakal tak 8.5 u calificacióne’, ma’ páatchaj u na’akal, chéen tu bolonkúuchil k’uchij ti’ u keetil Panamericanos.
U káajsa’al u beeta’al túumben clavados, kex chéen jump’éel tu’ux ka yanak uláak’ u talamil ti’al beyo’ u páajtal u je’ets’el u náajalta’al wa ba’ax le ken beeta’ak, ku beetik u yantal u babalbeetik ya’abach juntéenak ti’al u jóok’ol ma’alobil.
Jump’éel ba’al taak in uts beetik; unaj in jach kaambal yéetel máax ka’ansiken; kexi’ wa ka béeyake’, ba’ale’ táanil ti’ le je’elo’ unaj in yáax tukultik bix ken in beet ti’al ka na’akak in aalil, ti’al in wáantikimbáaj.
Tu ts’ooke’ Paolae’ t’aanaj yóok’lal medalla tak u náajaltik tu juunal tak bejla’a ma’ béeyake’, ma’ xaan ka u béeykuns Toki 2020. “Jach jaaj kin tukultik, ts’o’okole’ kin wa’alik jump’éel noj páajtalil, tumen ich Juegos Olímpicos, ba’ale’ beyxan jach in ts’aamaj in wóol ti’ sincronizados, kexi’ ka béeyake’”, tu ya’alaj.
