Oochel Cortesía del Museo
K'iintsil
Lunes 28 ti' enero, 2019
Monterrey, NL.
Yanchaj u páa’ta’al kamp’éel ja’abo’ob ti’al ka yáax k’uchuk Janet Cardiff (1957, Brussels, Ontario) yéetel George Miller (1960, Vegreville, Alberta) ti’al u ts’áako’ob k’ajóoltbil jump’éel u meyajil instalación, tu’ux ku sutiko’ob juum beey its’ate’, tu kúuchil Museo de Arte Contemporáneo (Marco) ti’ u lu’umil Monterrey.
U meyajo’obe’ ku páajtal u yantal tumen tu beetajo’ob xan u nu’ukulil ti’al u juum, je’el bix xan tu yóok’olal yaan aal nu’ukulo’ob ku péeko’ob, je’el bix áanalte’ob, bocinas, muñecos, marionetas, candelabros, kis buuts’o’ob, u nu’ukulil sáasil yéetel u jach k’a’ananil ba’al: u táakpajal máax cha’antik.
K’ajóolta’ano’ob tu yóok’olal nu’ukulo’ob táakbesa’an ichil u múuch’il meyajo’ob p’aatal tu kúuchil Museo de Arte Moderno tu noj kaajil Nueva York, Tate tu lu’umil Londres, Museo Astrup Fearnley de Oslo, ichil uláak’o’ob. Cardiff yéetel Millere’ yaan u ye’esiko’ob tu kúuchilo’ob Macroe’ bolonp’éel instalaciones.
“Ka káaj k meyaje’, t ch’a’aj boon, táax oochelo’ob ts’o’okole’ káaj k meyajtik juum, ti’ t ilaj óoli’ juntakáalili’ bix u beeta’al, tuláakalo’obe’ físico ba’al, juumo’obe’ óoli’ ku páajtal k u’uyik yéetel k ilik”, beey úuchik u tsolik Cardiff ti’ jump’éel xíimbalcha’an beeta’ab te’e kúuchilo’.
Máax beet u curaduríail le e’esajilo’, Gonzalo Ortega, tu ya’alaj Cardiff y Millere’ jump’éel k’a’anan e’esajil chikbesik u yits’atil paax, ts’o’okole’ táan u ye’esal México tu yóok’olal u jach ma’alo’obil beeta’an le nu’ukulo’obo’.
Meyajo’obe’, beeta’abo’ob ichil u ja’abilo’ob 2001 yéetel 2015, yéetel ku beetik u yu’ubal tumen máax cha’antik u jejeláasil ba’alo’ob, je’el bix náaysaj óol, sajbe’en óol, tu’ux juume’ leti’ u noj ba’alilo’.
Instalaciono’obe’ ku táakbesiko’ob paax, balts’am yéetel tak Millere’ ku ya’alik yaan ichilo’obe’ performance, ba’ale’ ku páajtal u chukpajal tumen ku núup’ul paax yéetel ba’al ti’al cha’antbil.
The Marionette Maker (2014) leti’e’ cinética meyaj k’amik aj cha’an máak. Jump’éel naj ku xíimbal ka’alikil u páayt’antik máak ti’al u náats’al tu ch’enebilo’ob ti’al u cha’antiko’ob bix u beeta’al marionetas yéetel ti’al u cha’antiko’ob bix u péek u k’áanilo’ob tu’ux ch’uya’an.
e’esjaile’ yaan u p’áatal te’e kúuchil yaan Monterreyo’ tak tu k’iinil 9 ti’ junio.
