de

del

De la Redacción
OOchel Víctor Camacho
K'iintsil

Ciudad de México
Miércoles 20 ti' septiembre, 2017

Jo’oljeak 19 ti’ septiembre, máan 32 ja’abo’ob uchik u tíita’al lu’um tu ja’abil 1985 tu’ux júut ya’abach kúuchilo’ob yéetel ya’abach máako’ob tu pe’etaj u kuxtal; ma’ sáam ku beeta’al jump’éel noj simulacro tukulta’ab u beeta’al tu Noj Kaajil México tia’al u k’a’ajsik u máan le k’iina’, ba’ale’ noj kaaje’ tíita’ab tuka’téen; ba’ale’, le yanchaj jo’oljeako’ 7.1 u magnitud ichil u xookil escala Richter, beey je’ets’ik tumen Centro Sismológico Nacional.

Epicentroe’ 12 kilómetros yanchaj tu nojol-lak’in Axochiapan, Morelos, ba’ale’ j-u’uya’ab tak Ciudad de México, tu’ux júut ya’abach najo’ob. Colonia Nápoles ti’ le noj kaajo’, yanchaj u jóok’sa’al máak tia’al u kaláanta’al kajnáalo’ob.

Ichil ba’ax j-a’alab tumen Reuters. yaan kúuchilo’ob k’a’aytajil péektsilo’ob tu’ux ku ya’alal yaan kex jo’otúul máak kimen Puebla, yéetel 25 kúuchilo’ob jach k’aschaja’an Ciudad de México.

Jala’ach Enrique Peña Nieto, táan ka’ach u bin péepen k’áak’ tia’al u bin Oaxacae’, tu k’a’aytaj ti’ Twitter, u suut tia’al u ts’aatáantik ba’ax táan u yúuchulo’.
Ts’o’ok in wa’alik ti’ u kúuchilo’ob ts’ak yaan IMSS yéetel ISSSTE tia’al u ts’aatáanta’al tuláakal máak ka k’uchuk te’elo’, kex mina’an u ju’uno’ob, beyxan ka beeta’ak u nu’ukbesajil meyaj DN III. Yaan 38 kúuchilo’ob k’aschaja’an, yéetel yaan uláak’ naj teejelo’ob, tu’ux ma’ tu páajtal u kajtal máaki’, beey tu ya’alaj Jala’ach ti’ jump’éel k’a’aytajil cha’an, las 7:35 tu taal u chíinil k’iin.

[b]Ku xo’ot’ol xook[/b]

U mola’ayil Secretaría de Educación Pública (SEP) tu xot’aj xook ti’ tuláakal najilo’ob xook te’e noj kaajo’, tak le kéen a’alak je’el u páajtal u ch’a’ajo’olta’ale’. Máax jo’olbesik, Aurelio Nuño Mayer, tu ts’íibtaj ti’ Twitter láayli’ beey kéen beeta’ak Puebla, tia’al u yáax xak’alta’al bix yanik kúuchilo’ob. Nuño Mayer tiáan ka’ach u meyaj Cuba, ba’ale’ tu ya’alaj yaan u suut jach tu séebanil tu noj lu’umil México, tia’al u ts’aatáantik ba’ax yaan u yil yéetel kaambal xook.

Hasta el cierre de esta edición, las autoridades educativas de la Ciudad de México continuaban en la tarea de restablecer las comunicaciones con todos los planteles educativos, a fin de evaluar los daños.

Tak ka’a jk’a’al edicióne’, jala’achilo’ob kaambal Ciudad de México táan u meyajo’ob tia’al ka béeyak u yutskíinsa’al comunicaciones ti’ najilo’ob xook, tia’al beyo’ u xak’alta’al ba’ax loobilaj yanchaj te’e kúuchilo’obo’.

Universidad Nacional Autónoma de México (UNAM) tu xot’aj xook xan ti’ tuláakal u najilo’ob xook.


[b]AICM ku xot’ik xan u meyaj[/b]

Aeropuerto Internacional de la Ciudad de México (AICM) tu ts’áaj k’ajóoltbil jump’éel k’a’aytajil ts’íib tu’ux tu jets’aj u xot’ik u meyaj. Yanchaj ba’alo’ob k’aschaj Terminal 2.
P’el máanik las 7 áak’abe’, k’a’ayta’ab u ch’a’ajo’olta’al meyaj AICM, ba’ale’ a’alab yaan jayp’éel vuelos yaan u xantalo’ob jayp’éel horas.

Protección CIvil tu k’áataj ti’ kajnáalo’ob ma’ u ts’u’uts’iko’ob chamal, mix u t’a’abal cerillos wa encendedores, tumen yaan tu’ux táan u púuts’ul gas, beyxan ku k’áata’al ma’ u seten máan xíinximbal máak tia’al ma’ u k’atik u beel u equipos de emergencia.

Ma’ u chuk mix ka’ap’éel semana, ba’ale’ ts’o’ok u seten tíita’al lu’um tu noj lu’umil México; 7 ti’ septiembre máaniko’, 8.1 uchik u tíita’al lu’um ichil u xookil escala Richter, tu’ux tu beetaj loobilaj Oaxaca yéetel Chiapas, 96 utúul máak tu pe’etaj u kuxtal.