Afp
Oochel Ap
K'iintsil
Barcelona
Viernes 18 ti' agosto, 2017
Jump’éel sak camioneta, táan u máansa’al tumen ka’atúul máak, tu jéenantajo’ob ya’abach máako’ob yóok’ol u noj bejil k’ajóolta’an beey Las Ramblas, tu noj kaajil Barcelona. Óoxlajuntúul wíinik kíimo’ob -ichilo’obe’ jo’otúul paalal- yéetel yanchaj 90 u túul máak loobilta’ab, yaane’ jach talamk yaniko’ob.
“Ku je’ets’el yaan óoxlajuntúul máak kimen yéetel uláak’ 50 loobilta’an”; tu ts’íibtaj ti’ Twitter Joaquim Forn, máax beetik consejero Interior ti’ u jala’achil Cataluña.
Ma’ sáame’ j-a’alab tumen u kanan kaajil le lu’umo’, máax loobilta’ano’obe’ ku náakal tak noventa.
K’aasil jbeeta’ab Barcelona, tu loobiltaj máak ku taal ti’ 18 u p’éel noj lu’umo’ob, ichil máaxo’ob tu pe’etaj u kuxtalo’ob yéetel máax talam yanik u kuxtalo’ob, beey tu ts’áaj k’ajóoltbil Agencia Española ti’ Protección Civil. Jo’olpóopile’ tu ya’alajo’obe’ yáan máako’ob ku taalo’ob ti’ Alemania, Argentina, Australia, China, Bélgica, Cuba, Francia, España, Holanda, Hungría, Perú, Rumanía, Irlanda, Grecia, Macedonia, Italia yéetel Venezuela, ichil uláak’ noj lu’umo’ob.
U jala’achil Cataluña, Carles Puigdemont, tu ya’alaj je’elsa’ab ka’atúul máako’ob. A’alab juntúule’ Driss Oukabir u k’aaba’, sijnáal ti’ Francia, ba’ale’ kaja’an ti’ Marella, yéetel magrebí u ch’i’ibal.
Juntúul u yuumil loobilaje’, jlúubsa’ab ka’alikil táan ka’ach u púuts’ul ti’ jump’éel kúuchil kananil, táan ka’ach u bin ti’ jump’éel chak Focus, yéetel le tu jéenantaj juntúul aj kanan kaaj, beey uchik u je’ets’el tumen yáax xaak’alil beeta’ab. Ba’ale’ ma’ a’alab máax u k’aaba’i’.
Yaan kex las 5:30 tu taal u chíinil k’iin, yóok’ol noj bej tu’ux chocho’kil u xíimbal máak ti’ Barcelona, aj xíinximbal máak u ya’abil, jump’éel sak camioneta jóok’ jach tu séebanil yóok’ol le noj bejo’, tu chowakil 300 metros. Kis buuts’e ook tu bejil Las Ramblas, tu’ux yaan Plaza de Cataluña ka tu yach’aj máako’ob, kúuchilo’ob koonol yéetel nu’ukulo’ob. tia’al u p’atik u chíikulal loobilaj yéetel yaj óolal. P’is úuchik u jéenantik jump’éel kúuchil koonol pik’il ju’uno’obe’, ka je’elij. Ba’ale’ tia’al le súutuk je’elo’, ts’o’ok bin u púuts’ul máaxo’ob beetej, je’el bix a’alb tumen u kanan kaajil te’elo’, ku tukulta’ale’ loobilaje’ ku náats’al ti’ le ku yantal ma’ seen úuch ti’ Francia, Reino Unido yéetel Alemania.
Kis buuts’ yéetel loobilta’ab máake’ jump’éel coche’ aal u bin, Fiat u marcail. Je’el bix ts’uumul uchik u p’áatal kis buuts’e’, ku tukulta’al ya’abach máak tu jéenantaj. Tia’al u ya’abkúunsiko’ob loobilaje’, k’ak’atmáan te beetajo’ob yóok’ol 400 metros ti’ le noj bejo’ tak tu’ux jp’a’at kis buuts’.
Kanan kaajo’obe’, tu ya’alajo’ob ma’ jaaj ba’ax yáax a’alab, tu’ux jóok’ máaxo’ob beet bine’, púuts’o’ob ka jp’áato’ob ti’ jump’éel kúuchil janal.
Tuláakal u k’íiwikil u noj kaajil Barcelona kaláanta’an tumen policía yéetel máako’ob ku yáantajo’ob. Tu t’inajo’ob u suumil kananil tu bak’pachil noj beje’, tumen láayli’ yaan u saajkilil ma’ u jóok’ol tu beel ba’al ka’alikil u tsikbalo’ob yéetel máaxo’ob beet loobilaj.
