de

del

De la Redacción
Boonil Ernesto Medina
K'iintsil

Yucatán
Jueves 28 ti' junio, 2017

Te’e k’iino’oba’, táant u kaxta’al jump’éel túumben u jejeláasil ch’íich’ tu Péetlu’umil Yucatán: ku k’aaba’tik amazona ch’oj xiik’ (Amazona gomezgarzai). Ch’íich’ k’a’am u babal t’aan yéetel kóom, beey jts’a’ab k’ajóoltbil tumen u pik’ilju’unil[i] PeerJ.[/i]

Xaak’ale’ ku ya’alike’, le je’ela’ juntúul ch’íich’ síij tu ch’i’ibalil juntúul ba’alche’ yanchaj 120 mil ja’abo’ob paachil, ts’o’okole’ kex beey juntúul xt’uut’e’ yaan jayp’éel ba’alo’ob jela’antak ti’, je’el bix u boonil, bix u t’aan yéetel ba’ax ku beetik. Tu ja’abil 2014 ka yáax j-ila’ab tu péetlu’umil Yucatán, tumen juntúul ornitólogo ti’ México, Miguel Ángel Gómez Garza.

Yáax u máal u k’u’uk’mele’ ch’oojtak u boonil yéetel ku bak’pachta’al tumen ya’axtak k’u’uk’mel, uláak’ ch’íich’o’obe’ chéen ch’ooj. Ku jaantiko’ob i’inajo’ob, u yich che’, loolo’ob yéetel nikte’ob.
Ku múul kajtalo’ob ba’ale’ ma’atech u máan ti’ lajka’túul ti’ junmúch’, ku yantalo’ob tu’ux kuja’an xan u xt’uut’ilo’ob [i]Amazona xantholora[/i] yéetel [i]Amazona albifrons nana[/i].