de

del

Notimex
Oochel NASA/CXC/M.Weiss
K'iintsil

Jueves 6 ti' abril, 2017

Gran Telescopio Milimétrico Alfonso Serrano (GTM) ti’ México, táan u táakpajal ti’ jump’éel noj xak’al meyaj ku kaxanta’al u beeta’al lik’ul jo’olje 5 tak 15 ti’ abril. Le meyaja’ ku k’aaba’tik Event Horizon Telescope (EHT), tu’ux ku kaxanta’al u táakbesa’al bolonp’éel radiotelescopios jatsa’ano’ob ti’ México, Chile, Antártida, Estados Unidos, España yéetel Francia, ts’o’okole’ nupkíinsa’ano’ob yéetel interferometría de base muy larga (VLBI, k’ajóolta’an yo’olal u k’aaba’ ich inglés), tia’al beyo’ u yantal jump’éel telescopio milimétrico ka u p’is u wóolisil Yóok’ol Kaab.

Aj xak’al xook David Hughes, máax jo’olbesik GTM, tu tsolaj u meyajil EHT ku kaxantik u jaajkúunsik úuchben tuukul jets’a’an tumen Albert Einstein, teoría de relatividad general tu’ux jach jela’an yanik Universo, tumen u tuukulile’ ka béeyak u ch’a’abal u yoochel u bo’oyil jump’éel boox joolil wa agujero negro yéetel ba’axo’ob ku yúuchul tu bak’pachil.

Bo’oyil yéetel náak’ ka’ane’, ku ye’esiko’ob yaan ba’ax ku na’ata’al yo’olal le ku tukulta’al beey kúuchil-k’iinil. Le je’ela’, jump’éel páajtalil ku yantal tia’al u jaajkúunsa’al ba’ax tukulta’a tumen Einstein, 100 ja’abo’ob paachil, tu ya’alaj.

Tia’al le meyaja’, yéeya’ab radiotelescopios ti’ EHT yo’olal u nojochilo’ob yéetel tu’ux yano’ob; yáax juntéen ken múul meyajnak tu bolonp’éelal. “Walkila’, yaan jach ila’al ba’ax ku yúuchul ti’ SagitarioA*,boox joolil yaan chúumuk ti’ Vía Láctea yéetel boox joolil yaan chúumuk ti’ galaxia M87”.

Telescopios ti’ GTM, táakbesa’ano’ob tumen no’ojan tu’ux yanik tia’al u tsayik uláak’ nu’ukulo’ob bíin meyajnako’ob.

__________________________________________________

[b]Telescopios mexicanos captarán imagen de un agujero negro[/b]

El Gran Telescopio Milimétrico Alfonso Serrano (GTM), en México, participa en un histórico proyecto experimental que busca probar la teoría de la relatividad general de Albert Einstein en las condiciones más extremas del Universo y tomar la primera imagen de un agujero negro.

Se trata del Event Horizon Telescope (EHT), experimento que se realiza entre el 5 y el 15 de abril en nueve radiotelescopios ubicados en México, Chile, la Antártida, Estados Unidos, España y Francia y conectados entre sí a través de la técnica de interferometría de base muy larga (VLBI, por sus siglas en inglés) para conformar un telescopio milimétrico del diámetro de la Tierra.