Sputnik
Oochel ch'a'aban ti' Internet
K'iintsil
Viernes 3 ti' abril, 2020.
Talamilo’ob ku taal yéetel Transtorno del Espectro Autista (TEA) ku beetiko’ob u yokol chi’ichnakil ichil máaxo’ob kuxa’ano’ob yéetel ti’ le k’iino’oba’ tu’ux najmal u k’alikubáaj máak ti’al ma’ u pa’ak’al u k’oja’anil COVID-19. Ti’ máaxo’ob yaanti’obe’ ku talamtal u t’aano’ob wa u tsikbalo’ob yéetel uláak’ máako’ob, le beetik talam xan u ya’aliko’ob wa táan u yu’ubiko’ob wa ba’ax jela’an ti’ u toj óolalo’ob. U p’áatal ma’ u ya’aliko’ob ba’ax ku yúuchule’, je’el u beetik u talamchajal ba’ale’.
U p’áatal ma’ u jóok’ol máake’ jump’éel ba’al talam, ba’ale’ tu lu’umil Españae’ ma’alo’ob úuchik u na’atal u yantal u jóok’ol máaxo’ob ti’ yaan TEA tumen Confederación Autismo España. “U páajtal u chan jóok’ol máak xíimbale’ jach k’a’an ti’al máaxo’ob kuxa’ano’ob beya’, tumen beey ken páatak u chan jéets’el u yóolo’ob”, beey tu ya’alaj Ruth Vidirales, máax jo’olbesik Confederación.
Jayp’éel k’iino’ob paachile’ José Manuel yéetel u paalil, máax yaan 9 u ja’abile’, jóok’o’ob xíimbal tu bejilo’ob u kaajil Leganés ti’al u chan náaysik u yóolo’ob. Mix máak jok’a’an, uláak’ máako’obe’ táan u jach beetiko’ob ba’ax k’áatab: u p’áatal máak tu yotoch yóok’lal u k’oja’anil COVID-19. Ba’ale’, ka’aj ila’abo’ob tumen u jeel máako’obe’ káaj u seen po’och’olo’ob. Ba’ale’ ma’ u yojelo’ob jump’éel ba’ali’: ti’ le chan paalo’ yaan ti’ autismo.
José Manuele’ ma’ jóok’ chéen tumen u k’áati’. Tu beetaj tumen k’a’abéet u beetik yóok’lal u paalil. “Ti’ le buka’aj k’iino’ob ts’o’ok k k’alikbáaje’, chéen ka’atéen ts’o’ok in jóok’ol yéetel. In paalile’ suuk ka’ach u jóok’ol sáansamal. Ma’ chéen ti’al u bin xooki’, beyxan ti’al u beetik uláak’ ba’alo’ob. Ichil jump’éel p’iis k’iine’ ku óoxtéen u bin báab. K’a’abéet u jach ka’ansikubáaj”, beey u tsikbaltik u yuumo’, máax xan tu ya’alaje’ yaan TDAH ti’ u paalil.
Walkila’, le chan paalo’ ma’ táan u páajtal u jóok’ol báaxal je’ex u beetik sáansamalo’. Mix táan u bin xook. Mix báab. K’a’abéet u p’áatal tu yotoch, tu’ux laj jela’an ti’ bix suuk u beetik ka’achij. U nuup José Manuele’ leti’ u túumben tutorail te’e najil xooko’ yéetel leti’ xan ts’áak terapia ti’. U yuume’ ku p’áatal tu yotoch, uts tu yich ba’ale’ ma’ táan u páajtal bulk’iin yéetel. “K’a’abéet in meyaj ti’ Internet yéetel ma’ tu páajtal u yilik bulk’iin. Jujump’íitil u bin u na’atik ba’ax táan u yúuchul”, beey u tsikbaltik José Manuel.
Leti’e’ ku tukultike’ chi’ichnak u paalil. Ka’aj yanchaj u p’áatal tu toch yóok’lal coronaviruse’ káaj u jaantik uláak’ ti’ le beyka’aj suuk u beetik ka’acho’ ts’o’okole’ sajak ka jach naak’nak ti’ ba’al. Chéen ku páajtal u jóok’olo’ob xíimbal. José Manuele’ ba’ax u k’áat ti’ wa ku po’och’ol, le beetike’ yaan u jóok’ol yéetel le ken u tukult k’a’abéet u beetik, ba’ale’ yaan xan u beetik ba’ax k’a’anan ti’al ma’ u pa’ak’al k’oja’anil ti’. Kex beyo’, ma’ tuláakal tu’ux kaja’an juntúul máak yéetel autismo ku chukpajal u yóol ti’al u jóok’ol xíimbal. .
Yaan máako’ob in k’ajóolo’ob ma’ táan u jóok’olo’ob tumen saajko’ob, ba’ale’ ma’ ti’ coronavirus, saajko’ob ti’ uláak’ máako’ob”, tu ya’alaj.
