Ts'íib yéetel oochel: AP
K'iintsil
Sao Paulo y Río de Janeiro.
Martes 25 ti' febrero, 2020.
Ka’aj k’uch Camila Prins te’e tu’ux ku beetbil u cha’anil carnaval ti’ u kaajil Sao Pauloe’ u búukintmaj jump’éel nook’ beeta’an yéetel k’u’uk’mel jach taak’al tu wíinkilal, beey úuchik u béeykunsik x óok’ot ba’ax u náaymaj kex treeinta ja’abo’ob pacahil.
Tu k’a’ajsaje’ ka’aj tu yáax óotaj u sutikubáaj ko’olele’ úuch ka’aj yanchaj bulukp’éel u ja’abil, tumen je’el bix úuchik u yúuchul yéetel uláak’ xi’ipalalo’obe’, cha’ab ti’ob u búukintik u nook’ ko’olel ti’al u k’iinil carnaval. Ba’ale’ te’e fin de seamanáa táant u ts’o’okole’, yanchaj u yáax trangeeneroil máakil máax jo’olbesik u jaatsil peerkusiones ti’ jump’éel u asab k’a’ananil najil xook samba yaan tu lu’umil Brasil.
40 u ja’abil ka’aj yéeya’ab ti’al u beetik u x madin ti’ u najil xook Colorado do Brás, jump’éel ba’ax ku yayanta’al tumen ya’abach ko’olelo’ob k’ajóolta’ano’ob ku jóok’olo’ob ti’ máaben cha’an. Ti’al le je’elo’ yanchaj u ki’iki’ yóok’ot kex 65 minutos tu táan máaxo’ob paxik perskusiono’ob ka’alikil jueeso’obe’ ku jach iliko’ob ba’ax ku beeta’al tumen múuch’ óok’oto’ob
“Jach ki’imak in wóol tumen le je’ela’ ku ye’esik to’one’ ku páajtal k yantal je’el tu’uxake’, je’el tak u páajtal k ti’alintik jump’éel u najil xook samba”, beey tu ya’alaj Prins ti’ The Associated Press ma’ili’ káajak xíimbal óok’otil. Ma’ táan u xáantal ken a wile’ex uláak’ transgeneróo ko’olel, tumen ma’ táan u jach talamchajal ba’al ti’ leti’obi’.
Colorado do Brás, béeychaj u yokol ti’ u jach ma’alo’obil kaambal samba yaan ti’ u kaajil Sao Paulo walkil ka’ap’éel ja’abo’ob paachil, yéetel tu yéeyaj Prins ti’al u beetik u x ajawil, kex tumen te’e cha’anilo’ ya’ab ba’al ma’ yáax túunta’aki’.
Trangeneróo máako’obe’ láayli’ ma’atech u jach ch’a’achibta’alo’ob tumen u kajnáalilo’ob Brasil, mix xan ti’ u noj kaajil Sao Paulo, u asab k’a’ananil kaaj le noj lu’umo’ yéetel leti’e’ tu’ux ku beeta’al gay xíimbalil asab nojoch ti’ yóok’ol kaab. Tu noj lu’umil Brasile’ asab ya’ab travestis yéetel transgeneróo máak ku kíinsa’al ti’ yóok’ol kaab. Tu ja’abil 2019, kíinsa’ab 124, ti’ le je’elo’obo’ 21 ti’ beeta’ab Sao Paulo.
