Juan José Olivares
Oochelo'ob Majáanta'ab tumen jbeet cha'an
K'iintsil
Ciudad de México
Miércoles 29 ti' enero, 2020
Ichil u meyajil siinée ku beeta’al tu noj lu’umil Méxicoe’ yaan uláak’ u jejeláas ba’alo’ob je’el u páajtal u ye’esa’ale’, ma’ chéen yóok’lal naarkos wa táanxelil máako’ob, beey úuchik u ya’alik x beet balts’am Sophie Alexander-Katz.
Leti’e’ juntúul ti’ le máax ku chikpajal tu cha’anil [i]Blanco de verano[/i], “tu ku chikbesa’al u k’ajla’ayil juntúul ko’olel yaan juntúul u paalil, ti’ kaja’ano’ob Ecatepec, ba’ale’ ma’ táan u páajtal u náachkunsikubáajo’ob kex tumen talam u biinsikubáajo’ob, chéen ba’ale’ ku k’uchul uláak’ juntúul máak ichilo’obi’. Juntúul máak beetik u ki’imaktal u yóol le ko’olelo’, ba’ale’ ku beetik xan u laj xa’ak’pajal ba’al…”, beey tu tsikbaltaj úuchik u k’áatchibta’al yóok’lal cha’an j ts’a’ab k’ajóoltbil te’e k’iino’oba’ ichil u cha’anil Festival de Cine de Sundance, tumen táan u ketikubáaj xan ichil le uláak’ cha’ano’ob yano’ob.
Alexander-Katz ku tsiklbatik cha’ane’ ma’alo’ob úuchik u k’a’amal; “tu péeksaj u yóol máak” tumen ma’ talam u na’atali’ yéetel ya’ab utsil ba’al ku ye’esik. Yáax juntéen úuchik u yilik cha’an tu túulisil, ts’o’okole’ tu ya’alaje’ “tu beetaj u yu’ubik ya’abach ba’al tu yóol”.
X beet balts’ame’, ku chikpajal tu tséel Adrián Rossi yéetel Fabián Corres, ts’o’okole’ ku ya’alike’ “yaan k’iine’ asab séeba’an u yáanta’al cha’ano’ob tu’ux ku ye’esa’al mediaatiko’ob ba’alo’ob wa tu’ux ku chikbesa’al u nooy k’a’anan ba’alo’ob, ba’ale’ ma’ jach beey u yúuchul yéetel cha’anilo’ob je’el bix le je’ela’, tu’ux ku ye’esa’al jump’éel u yichil México ti’ bix kaja’an wíinik yéetel le taak’in ku náajalta’alo’”.
Leti’e’ ku tukultike’, jach ja’ak’ óol ba’al úuchik u bin tu súutukil ka’aj ts’a’ab k’ajóotbil cha’an, tumen ka beetik a meyaje’ ba’ale’ teche’ mix táan a ka’a ojéeltik mixba’al tak ken máanak kex jayp’éel ja’abo’ob”.
Te’e súutuko’, ka’alikil bak’pachta’an tumen estadunidenseil máako’ob ku bino’ob tu siinesilo’ob Park City, tu’ux ku beeta’al Sundancee’, tu yilaj bix je’el u páajtal u péeksik u yóol máak cha’ano’ob je’el bix le je’ela’. “Jach ma’alo’ob binikto’on tumen yanchaj utsil t’aan tu yóok’lal, ma’alo’ob bix jo’olbesa’an cha’an, mu’uk’an yéetel jeets’el, beeta’ab tumen Rodrigo Ruiz Patterson, máax tu jóok’saj u xook ti’ Centro de Capacitación Cinematográfica.
Utsil tsikbalo’obe’ ma’ chéen beey u k’uchul yiknal Sophie Alexander-Katz, ku kóojolo’ob yóok’lal u ma’alo’obil u meyaj. Leti’e’ ti’ xooknaj Central School of Speech and Drama, tu noj kaajil Londres, Inglaterra, yéetel xoknaj xan Casa del Teatro, ts’o’ok u táakpajal ti’ jayp’éel balts’am meyajo’ob yéetel cha’ano’ob je’el bix [i]La verdad sospechosa[/i], jo’olbesa’ab tumen Luis Estrada, yéetel [i]Labios rojos[/i], beeta’ab tumen Rafa Lara.
