Afp
Oochel: Afp
K'iintsil
Ciudad de México
Martes 22 de enero, 2020
Tu k’iinil lunes máanika’ k’a’amchaj u k’áaxal bat yóok’ol u lak’in jáalik u lu’umil Australia ka’alikil “” u cháakil saame’ tu pixaj tikin k’áaxo’ob, le ka’ap’éel ba’al táan u yúuchula’ ku múul yantalo’ob xan yéetel k’áak’ joopol ti’ jayp’éel kaajo’ob yaan te’e noj lu’umo’ káaj u yantalo’ob tu winalil septiembre, ts’o’okole’ jach tu ya’alaj k’aas ti’ob úuchik u talamchajal ba’al yóok’lal u seten chokotal yóok’ol kaab.
Tak walkila’ ts’o’ok u yelel maanal ti’ 10 millonesil hectaareas yóok’lal k’áak’ joopoli’, tu’ux xan ts’o’ok u kíimil 29 u túul máako’ob yéetel uláak’ u seten ya’abil ba’alcheo’ob, ts’o’okole’ ts’o’ok u k’askúuntik maanal ti’ 2 mil najo’ob.
Tu k’iinil lunese’ k’a’amchaj u báanal bat yóok’ol u noj kaajil Canberra. U mola’ayilo’bo éemerjeensia’obe’ ku k’áatajo’ob ti’ kaaj “ka yanak u laj luk’sa’al tuláakal kiis buuts’o’ob p’ata’ano’ob ets’tal yóok’ol bej yéetel xan ka náachkunsa’ak ti’ cheo’ob beyxan ti’ u kaablesil sáasil”.
U mola’ayil méeteorolojiia ti’ le kaajo’ tu k’áataj ti’ u kajnáalilo’ob nojol-lak’in Estado Nueva Gales del Sur, tu’ux p’aatal Sidney, ka bin u líik’subáajo’ob tumen táan u náats’al uláak’ cháak.
“Táan u yila’ale’ yaan u k’a’amatal cháak ts’o’okole’ je’el u betik u yantal jejeláas loobilajo’ob, iik’e’ k’a’am ken jaats’nak, ma’ xan wa je’el u báanal bat tuka’atéen yéetel k’a’amkach cháake’ je’el u beetik u búulul kaaj ti’ le ts’ook oorao’obo’”, beey a’alabik.
Tu k’áaxil Montañas Azules, tu’ux ku k’a’amal ya’abach aj xíinximbal máako’obe’, juntúul táankelem xi’ipal 16 u ja’abile’ ja’ats’ tumen cháak, ts’o’okole’ yanchaj uláak’ juntúul 24 u ja’abile’ úuch loob ti’ tumen ti’ ets’ekbal ka’ach ti’ jump’éel báarnada metaalikáa.
“Yóok’lal jump’íite’ ma’ táan ka’ach u tsikbaltik xi’ipalalo’ob ba’ax úuch ti’ob”, beey t’aanaj máax jo’olbesik u meyajilo’ob áambulansia ti’ u kaajil Nueva Gales del Sur, Greg Marshall, ti’ jump’éel k’a’aytajil ts’íib.
Tu ka’atúulalo’obe’ ti’ yano’ob tu kúuchil ts’akyaj ba’ale’ ma’alo’ob yaniko’ob.
Jak’be’en oochelo’ob jóok’sa’ab ti’ le ts’ook k’iino’oba’, ti’ j ch’a’ab tu chik’inil Nueva Gales del Sur, te’elo’ ku ya’asa’al bix úuchik u báanal saam yóok’ol méek’tan kaajo’ob. Kajnáalo’ob ti’ le baanta je’elo’ tu ya’alajo’obe’ áak’abchaj kex tumen láayli’ de k’iine’.
“Ts’o’ok k suuktal k ilik u máan ba’alo’ob je’el bix le je’ela’, le beetik ku yantal k k’alik ch’enebo’ob yéetel joolnajo’ob”, beey tu ya’alaj ti’ AFP Ashleigh Hull, u kajnáalil Dubbo.
“Ba’ale’ le táant u máana’ jach jak’be’en óol úuchik u yúuchil”, tu ya’alaj.
“U jaajile’ beey jump’éel áapokaliptikóo cha’an beeta’abike’, beey nuxi’ ba’al táan u taal t-óok’ol, jach ku ja’ak’sik u yóol máak. Chéen tin k’áat óoltik ka’ach ka taak ja’ tu jeel lu’um”, tu ya’alaj.
