DPA/EP
Oochel Randolf Evan
K'iintsil
Jueves 16 ti' enero, 2020
Manila, Filipinas.
Ka’atúul máak ts’o’ok u kíimil úuchik u je’elel u puksi’ik’alo’ob ka’alikil táan u yáalkabo’ob ti’ chokoj ba’al ku jóok’ol ti’ u múulil k’áak’ Taal, le beetik ts’o’ok u yantal u jóok’sa’al maanal ti’ 82 mil u túul máak kaja’an tu baantail Batangas, Filipinas, beey úuchik u ts’a’abal k’ajóoltbil jo’oljeak miércoles tumen u jo’olpóopilo’ob le kaajo’.
U múulil k’áak’ Taale’, ti’ yaan tu baantail u lu’umil Batangas, kex 66 kilometros tu xamanil Manila, tu’ux yaan xan jump’éel áak’al ja’ láayli’ beey u k’aaba’ xano’. Taale’ káaj u pulik ta’an tu k’iinil domingo, ba’ale’ walkila’ ts’o’ok u kíimik juntúul xunáan 65 u ja’abil yéetel juntúul máak 27 u ja’abil, letio’obe’ ti’ kaja’ano’ob ka’ach Talisay yéetel Taal, tu noj lu’umil Batangas, beey tu ya’alaj juntúul ko’olel ku meyaj ti’ éemerjeensias te’e kaajo’.
Ti’ le ko’olelo’ je’el u puksi’ik’al tu k’iinil lunes. Le máako’ kíim tu k’iinil martes. Aj kanan kaajo’obe’ tu ts’áajo’ob k’ajóoltbil xane’ juntúul máak táan ka’ach u máanejartik jumpéel kamione jkíim le lunes máanika’, tu kaajil Laguna, úuchik u tumen p’áat ma’ utschaj u paakat tu beel tu yóok’lal ta’an ku pu’ulul tumen múulil k’áak’.
U kajnáalilo’ob Batangas yéetel Caviete uláak’ yaan tu tséele’ yanchaj u jóok’sa’alo’ob te’elo’, ba’ale’ yaan jaytúul máako’ob p’áato’ob tu yotocho’ob ti’al u kaláantiko’ob u ba’abalo’ob yéetel u yaalak’ waakaxo’ob. Jala’acho’obe’ tu mu’uk’ankúunsajo’ob u meyaj aj k’atuno’ob yéetel aj kanan kaajo’ob, ti’al u jach ts’aatáanta’al ka jóok’sa’ak tuláakal máak te’e kaajo’ob tu’ux yaan u sajbe’entsil u yúuchul loob, tumen yanchaj máako’obe’ ma’ tu yu’ubajo’ob t’aan ka’aj suunajo’ob tu yotocho’ob kex tumen sajbe’entsil u beetiko’ob.
“K’a’abéet k jach ilik ka laj luk’uk máak te’elo’ ti’al beyo’ ma’ u yantal u sajbe’ensil u yúuchul wa ba’ax ti’ máak le ken suunak tu yotocho’ob”, beey tu ya’alaj u biisejala’achil u lu’umil Batangas,, Mark Leviste. “Ta’an jóok’ ti’ múulil k’áak’e’ jaach piim u báanal, ts’o’okole’ walkila’ yaan kaajo’obe’ ts’o’ok u p’a’atalo’ob tumen kajnáalo’ob”, beey úuchik u ya’alalo’.
U mola’ayil Instituto de Vulcanología y Seismología de Filipinas (Phivolcs) ts’o’ok u jets’ike’ táan u jach kaláantiko’ob ba’ax táan u yúuchul yéetel “tumen láayli’ táan u jóok’sik ba’al u múulil k’áak’ Taal ba’ale’ táan u bin u ch’éenel”.
