de

del

Celia Madero Chan, u túumben máasewal x jala’achil Kaanpech

Celia Madero Chan, nueva gobernadora indígena de Campeche
Foto: Fernando Eloy

Tu noj lu’umil Kaanpeche’ yaan túumben máasewal x jala’ach: Celia Madero Chan, máax ti’ k’uba’ab bastón de mando tumen Candelaria Lázaro Lázaro, u nojoch jala’achil u nojlu’umil México. Te’e súutuko’, Lázaro Lázaroe’ tu ya’alaje’ táan u ka’ansaa’al máak ti’al beyo’ tu paachil k’iine’ u páajtal u yoksikubáajo’ob ti’ poliitikáa, kex tumen walkila’ ma’ táan u jach náats’alo’obi’.  

Tu súutukil u t’aane’, Madero Chane’ tu ch’a’achibtaj u k’a’abéetil yaan ti’ u máasewal kaajilo’ob le Petenila’, ma’ chéen ti’ Kaanpechi’, ti’al u yantal ba’al ti’al u tséentikubáajo’ob, ti’al u meyajtiko’ob u janabe’enbalo’obi’ yéetel ti’al u páajtal u koniko’ob táanxel tu’ux ba’ax ku beetiko’ob, tumen beyo’ je’el u yutsil kuxtalo’obe’.

 

También te puede interesar: Celia Madero Chan, nueva gobernadora indígena de Campeche

 

Tu ya’alaje’ jaaj úuchik u p’íitkusa’al taak’in ti’al u yúuchul meyaj, yéetel máasewalo’ob bine’ suuk u meyajo’ob kex ma’ ya’ab ba’al yaan u ti’alo’obi’, tumen k’áaxe’ ku ts’áak ba’ax k’a’abéet ti’ob; chéen ba’axe’ ku p’áatalo’ob paachil tumen mina’an tu’ux u koniko’ob ba’ax ku beetiko’ob, yéetel tumen ma’ táan u chúukpajal ba’ax k’a’abéet ti’ob ti’al u kuxtalo’ob, je’el bix toj óolal yéetel kaambal, ichil uláak’ ba’alo’ob.

Lázaro Lázaro tu ya’alaje’ jujump’íitil kéen káajak u yantal u yuumil ti’al u ts’a’abal u kuucho’ob ich politiikáa, ti’al u kanik u ba’ateto’ob, tumen ts’o’ok u máan k’iin baale’ mix máak meyajnajak jach tu jaajil tu yóok’lal u máasewal kaajilo’ob México, tumen ku tukultik nu’ukbesajo’ob yaan walkila’, je’el bix áantajo’ob yéetel uláak’ ba’alo’obe’, chéen ku ts’a’abal ti’al u óol je’ets’el kaajo’ob, ma’ ti’al u páajtal u xíimbalo’obi’.  

Tu ya’alaje’, leti’obe’ ma’ táakano’ob ti’ mix jump’éel múuch’kab almejenil, ba’ale’ kéen chúukpajak u yuumile’ yaan u yilko’ob tu’ux no’oja’an u bino’ob meyaj, “ma’ je’el bix múuch’kabilo’ob ku ya’alik máasewalo’ob bin, yaan k meyaj ti’al ka jach yanak máak u yojel ba’ax k’a’abéet ti’ kaaj, ba’ax u k’áat u ya’al máasewal máak ti’ lu’umil México, tumen kex beyka’aj ba’al ts’o’ok u yúuchul ti’ k’ajla’ayile’, óoli’ ku taal u chíikpajale’ to’on u jela’anilo’oni’”, tu ts’ook a’alaj.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan