U mola’ayil Etellekt Consultorese’ táan u bin u xokik loobilaj ku beeta’al ti’ máaxo’ob oka’ano’ob ti’ poliitikáa tu lu’umil México. Tak walkila’ ts’o’ok u chíikbesike’, ichil u jatsk’iino’ob ts’o’ok u yáalkab ikil táan u beelankil yéeytambal yaan u yantal te’e ja’ab 2021 yaniko’ona’, ts’o’ok u kíinsa’al 34 u túul aj báaxal kuucho’ob, máaxo’ob táan u kaxtik ka yéeyako’ob, ti’ 16 u p’éel u péetlu’umilo’ob México.
Mola’aye’ táan u beetik u tsool ts’íibil Violencia Política en México 2021, yéetel jujump’íitil u bin u túumbenkunsik je’el bix u bin u yúuchul ba’alo’ob.
También te puede interesar: Contabilizan 34 candidatos asesinados en el proceso electoral
Úuchik u kíinsa’al Alma Barragán, u x báaxal kuuchil Movimiento Ciudadano ti’al u beetik u jo’olpóopil u nojkaajil Moroleón, Guanajuato, ku náakal 34 u túul máak ts’o’ok u kíinsa’al ka’alikil táan u yantal u péeksajil ti’al u k’a’aytikubáaj aj báaxal kuucho’ob.
Mola’aye’ tu ya’alaje’, 29 ti’ máax ts’o’ok u kíinsa’ale’ táan ka’ach u báaxal kuucho’ob ti’al u yéeyalo’ob ti’al u p’áatalo’ob meyaj ti’ nojkaaj, je’el bix jo’olpóopil, no’oj k’abil jo’olpóop yéetel síindikaturáa, ti’ le je’elo’obo’ u 90 por siientoile’, u kúulpachil jo’olpóop táan u meyaj te’e kaajo’ob tu’ux táan ka’ach u báaxal kuucho’ob.
Beey túuno’, kantúul ti’ máaxo’ob kíinsa’ano’obe’, táan ka’ach u báaxalo’ob ti’al u beetik u ajpat a’almajt’aano’ob ti’ le péetlu’um tu’ux yano’ob ka’acho’, yéeel tuláakalo’obe’ u kúulpachil tuukul jala’ach yaan walkila’.
Chéen ti’ le mayoa’, óoxtúul ajbáaxal kuucho’ob kíinsa’abe’, táaka’ano’ob ka’ach ti’ u almejen múuch’kabil Movimiento Ciudadano. Ba’ale’, ts’o’ok u loobilta’am máaxo’ob táaka’an PAN, PRI, Morena, PRD yéetel máaxo’ob ook u báaxal kúucho’ob kex mina’an u múuch’kabilo’obi’.
Ti’ le 34 u túul máak ts’o’ok u kíinsa’ale’, 27 xiibo’ob yéetel uktúule’ ko’olel. J-úuch ti’ 32 u p’éel u méek’tankaajil ti’ 16 u p’éel péetlu’umo’ob.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
