J hondureñoil Roberto Castillo Mejía, juntúul ti’ le máaxo’ob jo’olbesik u íidroeelektrail mola’ay Desarrollos Energéticos Sociedad Anónima (DESA), jets’a’ab yanchaj u si’ipil úuchik u p’áatal beey máax patjo’olt yéetel tukult bix kéen kíinsa’ak x líik’saj t’aan yéetel máasewal ko’olel, Berta Cáceres.
Ti’ Castillo Mejíae’ je’el u páajtal u jets’a’al yaan u k’a’alal tak ichil 20 yéetel 30 ja’abo’ob, beey úuchik u ya’alal tumen le júudisiaalo’, ba’ale’ walkila’ táan u binetik u jach je’ets’el jayp’éel ja’ab kéen u bo’ot u si’ipil. Le je’elo’ ti’al u káajbal agosto kéen beeta’ak, ts’o’okole’ máaxo’ob tokik ti’ le si’ipila’ láayli’ yaan u páajtalil u yilko’ob ka tse’elek le ba’ax ts’o’ok u je’ets’ela’.
También te puede interesar: Roberto Castillo declarado culpable de asesinato a ambientalista hondureña
Tribunal de Sentencia yaan ti’ Jurisdicción Nacionale’ jumpuul úuchik u jets’ik leti’ bin Castillo máax tukult bix kéen kíinsa’ak Cáceres, le beetik ba’ax beeta’abe’ pakta’ab beey “k’a’anan ti’al u je’ets’el u si’ipil máax beetej”.
Consejo Cívico de Organizaciones Populares e Indígenas de Honduras (Copinh), múuch’kabil beet’aab tumen Lenca kaaj, tu’ux síij Cácerese’, tu ki’imak óoltaj ba’ax jets’a’abe’, ka tu ts’íibtaj ti’ Twitter: “kaaj ku náajal yéetel ba’ax jets’a’aba’, ma’ chéen Coinh, Lenca kaaj yéetel u baatsilo’ob Berta Cáceres”.
Castillo Mejía, máax jo’olbesik DESAe’, táan ka’ach u jach péektsiltik u beeta’al jump’éel u kúuchil tu’ux ku yáalkab yéetel tu’ux ku yakkúunsa’al ja’, ba’ale’ ichil u k’áaxil Lenca kaaj. Macha’ab tu k’iinil 2 ti’ marzo ti’ u ja’abil 2018, yéetel u juuisioe’ káaj tu winalil agosto ti’ u ja’abil 2020.
DESAe’ leti’e’ mola’ay táan u meyajtik ka’ach Agua Zarca, ba’ale’ Cáceres ma’ táan u cha’ak u beeta’al ka’achij, le beetik kíinsa’abij. Fiscaliae’ tu ya’alaj Castillo Mejía bine’ tu ts’áaj u páajtalil u péek yéetel ba’ax k’a’abéet ti’al u kíinsiko’ob x péeksaj ko’olel.
Cácerese’ ts’ona’ab tu k’iinil 3 ti’ marzo ti’ u ja’abil 2016, tu yotoch yaan ka’ach La Esperanza, ba’ale’ ma’ili’ beeta’ake’ ts’okili’ u káajal u yoksa’al saajkil ti’ ikil u ya’alal ti’ yaan u kíinsa’al tumen ma’ táan u cha’ak u beeta’al u meyajil Agua Zarca, tumen wa ka beeta’ak ka’ache’, yaan u k’askúunta’al k’áax yéetel yaan u to’okol ba’ax u ti’al kaaj.
Ka’aj kíinsa’abe’ loobitla’ab xan juntúul u yéetajil Cáceres, mexicoil j áaktibista Gustavo Castro Soto.
U kíinsa’al Bertae’ tu beetaj u líik’sik u t’aan ya’abach máak, beyxan jóok’sa’an noj t’aano’ob tumen Organización de Naciones Unidas, Organización de Estados Americanos, Greenpeace, ichil uláak’o’ob.
X ka’ansaje’ 43 u ja’abil ka’aj kíinsa’ab, chíimpolta’ab yéetel Goldman, u asab k’a’anan chíimpolalil ti’al máaxo’ob ku líik’sik u t’aano’ob yéetel ku ba’atelo’ob yóok’lal yóok’ol kaab.
Úuchik u kíinsa’ale’, ts’a’ab u kuuch uktúul máako’ob, tu ja’abil 2018. Ichilo’obe’ yaan máax jets’a’abe’ unaj u p’áatal 50 ja’abo’ob k’ala’an.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
