X t’ara’ach, meerech, meemech, wa meeche’ (Sceloporus chrysostictus) juntúul ba’alche’ siijil tu petenil Yucatán. Ba’ale’ ti’ ba’alche’ob je’el bix le je’ela’ yaan 106 u p’éel u jejeláasil, ti’ le je’elo’obo’, kamp’éele’ ti’ kaja’ano’ob tu noojolil u lu’umil México.
Yaan u jejeláasilo’ob je’el bix u x k’i’ixpach t’ara’achil Cozumel (Sceloporus cozumelae), sir wo (Sceloporus lundelli) yéetel ch’ooj k’i’ixpach (Sceloporus serrifer). Ya’abach ba’al yaan ti’ le chan ba’alche’a’, ba’ale’ ya’ab xan ma’ k’ajóolta’an yóok’lali’. U ch’a’amaj u moots ti’ u jeeneroil Sceloporus, siijilo’ob tu xamanil yéetel tu chúumukil América; u ya’abile’ mejentak ts’o’okole’ ti’ suuk u yantalo’ob naats’ ti’ pak’o’obi’.
Ichilo 10 tak 12 séentimetros ku nuuktalo’ob yéetel suuka’an u jaantik mejen ik’elo’ob, beyxan x ya’axkacho’ob; ku páajtal u yila’alo’ob tu peetenil Yucatán, tu xamanil Belice yéetel Guatemala.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
