“Ku ya’alale’ báakunáa j ts’a’ab to’one’ ma’ táan u kaláantik máak je’el bix le uláak’o’obo’, beyxan a’alabe’ ma’ ojéela’an wa éejenta’an u k’a’abéetkunsa’al wa ma’”, tu ya’alaj juntúul x ka’ansaj ts’a’aban ti’ Cansino báakunáa.
Máax ku meyajo’ob ti’ u mola’ayil kaambale’ j ts’a’ab ti’ob u báakunail Cansino tu k’iinil 18 ti’ mayo máaniko’, ba’ale’ láayli’ u tukultiko’ob ma’ jach ma’alo’obe’ tumen jok’a’an u tsikbalile’ ma’ chuka’an u muuk’uli’, le beetik ku yantal u kaxtal u beeta’al uláak’ ba’alo’ob ti’al u kaláantikubáaj máak.
Je’el bix tu beetaj juntúul u x ka’ansajil Normal de Educadoras, máax bin tak Dallas ti’al ka ts’a’abak ti’ uláak’ u báakunáa, ba’ale’ u ti’al Johnson & Johnson; wa ka béeyak ka’ache’ je’el u yóotik ka ts’a’abak ti’ u báakunail kéen ts’a’ab ti’ u yéet ja’abilo’obi’, ma’ tu k’iinil úuchik u ts’a’abal ti’ aj ka’ansajo’obi’, tumen wa ka u beet beey ka’acho’, leti’e’ Pfizer kun ts’a’abil ti’o’.
También te puede interesar: Percepción de inseguridad con CanSino en el personal educativo de Yucatán
Yóok’lal túun tsibkal jóok’sa’an yóok’lal le báakunao’, tu tukultaj u bin tuka’atéen ti’al u ts’a’abal ti’ u jeel báakunáa, ba’ale’ beey réesagadáa, chéen ba’axe’, ka tu yóotaj u beete’, a’alab ti’e’ ts’o’ok u yáax ts’a’abal ti’ Cansinoi’, le beetik ma’ táan u béeytal u ts’a’abal u jeel ti’. Kex beyo’, yanchaj u páa’tik wakp’éel winalo’ob ti’al u ts’a’abal ti’ le uláak’o’, je’el bix úuchik u ya’alal ti’ tumen j ts’akyaj.
Kex leti’ ma’ béeychaje’, yanchaj uláak’ aj ka’ansaj tu yu’ubajo’ob láayli’ ma’ chuka’an u muuk’il báakunáa ts’a’ab ti’obe’ ka tu jeel ts’íibtaj u k’aaba’ob ti’al u ts’a’abal uláak’ tu k’iinil u báakunail u yéet ja’abilo’obi’; yanchaj máax tu béeykunsaj, je’el bix juntúul u x ka’ansajil pribaadáa najil xook sajakchaj yóok’lal ba’ax ku yu’ubik ti’ le Cansino j ts’a’ab ti’e’e, ka yanchaj u káatik ti’ u ts’akyaj wa no’oja’an ka u beet u ts’a’abal uláak’ ti’, ka núuka’ab ti’e’ “wa ku béeytale’, beet u ts’a’abal tech”.
Tu jo’oloj túun jump’éel winal yéetel uláak’ táanchúumuk ts’a’abak le yáaxo’, bin Siglo XXI kex ma’ tu ts’íibtaj u k’aaba’e’, chéen ba’axe’ ka tu yilaj ma’ chochobkile’, máaxo’ob ku meyaj te’elo’ tu ya’alajo’ob ti’e’, ka u ts’íibt u k’aaba’ yéetel u séelulari’. Mix juntéen k’áata’ab ti’ wa ts’o’okili’ u yáax ts’a’abal ti’ jump’éeli’, ma’ chíikpaj wa ts’o’ok u ts’a’abal ti’ le yáaxo’.
U ts’áak túun uláak’ jump’éel báakunae’ tu beetaj u yu’ubik “maas chan kaláanta’an”, ts’o’okole’ ku yaj óoltik ma’ a’alak mix ba’al yóok’lal u ka’ap’éel báakunail aj ka’ansajo’ob wa u jeel ti’al u mu’uk’ankúunsa’al le ts’o’ok u yáax ts’a’abalo’.
Tak walkila’, ojéela’an aj ka’ansajo’ob ts’o’ok u kíimilo’ob yóok’lal le k’oja’ana’, náaka’an 200 u túulal lik’ul marzo ti’ u ja’abil 2020, úuchik u káajal pak’be’en k’oja’an; tu ts’ook 2020e’ j kíim 79 u túul yéetel tak walkil ti’ le ja’aba’, ts’o’ok u kíimil 74i’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
