Ikil u kaxta’al ka ya’abkunsa’ak meyaj ku taal u beeta’al tu péetlu’umil Kaanpeche’, Fernando Gamboa Rosas, máax jo’olbesik Secretaría de Desarrollo Económico (Sedeco) te’e péetlu’umo’, tu ts’áaj k’ajóoltbile’ yaan mola’ayo’ob tu lu’umil Francia u k’áato’ob u ts’áajo’ob taak’in ti’al u tséenta’al ba’aleche’ob ba’ale’ beyxan ti’al u meyajil k’áax, tu noojolil le lu’umo’, ba’ale’ le jach u k’áato’obo’, leti’ ka meyajta’ak kakaw tu baantail Palizada, Candelaria, Calakmul, Escárcega yéetel Champotón.
Gamboa Rosase’ tu tsolaj, ka’alikil ti’ yaan Ciudad de Méxicoe’, u mola’ayil Secretaría de Economía ti’ u noj lu’umil Méxicoe’, táan u péektsiltik ka’ap’éel noj meyajo’ob te’e ja’aba’, tumen yóok’lal le je’elo’, béeychaj u k’uchul le francesil mola’ayo’ ti’al u yila’al wa ku beeta’al bejla’a juevese’, jump’éel xaak’al ti’al u yila’al bix yanik ba’al ti’al ka yanak áagroiindustrias, tu’ux ka meyajta’ak kakaw.
Kex tu ya’alaj ma’ u yojel tu’ux baanta no’ojan ti’al u meyajta’al kakawe’, tu ya’alaj ts’o’okili’ u yáax u’uyike’ tu noojolil Kaanpeche’ je’el u béeytal tak u ch’a’anukta’al u nu’ukbesajil Sembrando VIda, je’el bix j ts’a’ab k’ajóoltbil tumen La Jornada Maya, tu ja’abil 2019, tumen ka’aj beeta’ab xíimbal meyaj tu péetlu’umil Tabascoe’ káaj xan u pa’ak’al u che’il seedró yéetel punab, je’el bix xan ja’as yéetel kakaw.
También te puede interesar: Empresarios franceses interesados en cacao de Campeche
Ba’ale’, tu ya’alaj xane’ yaan u xíimbalta’al jejeláas k’áaxo’ob ti’al u yila’al wa yaan ti’ob ba’ax ku k’áata’al ti’al u pa’ak’al che’obi’, beyxan yaan u meyajta’al nu’ukbesajo’ob ti’al u páajtal u yúuchul múul meyaj yéetel kaajo’ob yaano’ob te’elo’, tumen yaan u yila’al ka meyajta’ak tu beel, ti’al ma’ u yantal sa’abentsil ti’ mix máak.
Beyxan tu tsikbaltaje’, le máako’ob ti’ le mola’ayo’ taak xan u meyajtiko’ob kaab ku beeta’al Kaanpech, tumen “kaab ku beeta’al te’e péetlu’umo’ jach k’ajóolta’an, ba’ale’ ya’ab meyaj táan u binetik ti’al u nup’a’al múul meyaj yéetel uláak’ k’a’anan koonolo’ob, le beetik jach k’a’anan u káajal tsikbal yéetel u jeel máako’ob, tumen beyo’ yaan u jóok’ol máax manik, ts’o’okole’ kabnáalo’obe’ yaan u páajtal u koniko’ob tu tojol yéetel u ya’abtal u k’iinil u k’áata’al manbil”, tu jets’aj.
Tu k’a’ajsaje’, yaan k’iine’ ts’o’ok u ch’a’achibta’al u k’a’ananil u nup’a’al uláak’ ya’abach bej ti’al u biin máak tak uláak’ kaajo’ob, je’el bix úuchik u mokt’anta’al u suut Viva Aerobús, yéetel uláak’ buuelo ku jóok’sa’al tumen Aeroméxico, “lelo’ jach ma’alob, ba’ale’ ma’ tu xu’ulsik talamilo’ob yaan ti’al u núup’ul meyaj, k’a’anan u yantal uláak’ bueelos ku bin tak uláak’ lu’umo’ob; u tuukulile’ ka yanak chuka’an bejo’ob ti’al ma’ u yantal u k’e’ek’exik u beel Kaanpech ti’al u k’uchul tak ti’ uláak’ lu’umo’ob”, tu ts’ook tsikbaltaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
