de

del

Foto: Fernando Eloy

U ya’abil u kajnáalilo’ob yaan tu petenil Yucatáne’ ku tukultiko’obe’ u noj kaajil Jo’e’ ma’ jach sajbe’entsil u kajtal máaki’, ba’ale’ ma’ beey u pakta’al uláak’ noj kaajo’ob je’el bix Cancún, Campeche wa Ciudad del Carmeni’, beey úuchik u chíikpajal ti’ u xookil Encuesta Nacional de Seguridad Pública Urbana (ENSU) beeta’an tumen Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi).

Ti’al diciembre ti’ u ja’abil 2021e’ u 27.9 por siientoil kajnáalo’obe’ ku yu’ubiko’ob sajbe’entsil yaniko’ob tu noj kaajil Jo’, ba’ale’ ti’al marzo ti’ u ja’abil 2022e’ éem tak 22.4 por siientoil; le je’ela’ ku ye’esik túune’, óoli’ u 80 por siientoil kaaje’ ku yu’ubik utsil kaláanta’an.  

Ba’ale’, ma’ beey u yila’al ba’al ti’ kaajo’ob je’el bix Cancún, tumen kex éem xan u xookil máax u’uyik ma’ kalánta’ane’, ichil lajuntúul máake’, waxaktúul tu ya’alaj ku yu’ubik ma’ kaláanta’ani’, p’íitchaj 5.5 por siiento ti’ le beyka’aj yanchaj diciembre ti’ le ja’ab máaniko’. 

 

También te puede interesar: Ocho de cada 10 personas se sienten seguras en Mérida

 

Tu noj kaajil Kaanpeche’, ka’anchaj u xookil máax u’uyik ma’ kaláanta’ani’, tumen ti’ 39.5 yaan ka’ache’, na’ak tak 43.4 por siiento, yéetel Ciudad del Carmene’ láayli’ xan ka’anchaj u xookil, tumen 63.8 yanik ka’achij ba’ale’ k’uch tak 65.9 por siiento.

Ti’ jump’éel k’a’aytajil ts’íib beeta’ab tumen Inegie’ a’alabe’, ti’al marzo ti’ le ja’ab 2022a’, kaajo’ob tu’ux asab ya’ab máak 18 u ja’abil, wa maanal ti’, ku tukultik kaja’an ti’ kaajo’ob ma’ kaláanta’ano’obe’ chíikpaj u noj kaajilo’ob Fresnillo, Ciudad Obregón, Zacatecas, Cuautitlán Izcalli, Irapuato yéetel Guadalajara, tumen yaan u póorsentajesil beya’: 97.1, 94.1, 91.7, 89.5, 87.6 yéetel 87.1 por siientoil. 

Ka’alikil ichil kaajo’obe tu’ux ma’ jach sajbe’entisl u yu’ubal u kajtal máake’, ti’ yaan: San Pedro Garza García, Tampico, Piedras Negras, Jo’, Saltillo yéetel Benito Juárez con 11.7, 20.4, 22.2, 22.4, 24.1 yéetel 25 por siientoil. 

Tu noj kaajil Chetumal, Quintana Roo, láayli’ xan éem u xookil máax u’uyik sajbe’entsil yanik tumen ti’al diciembree’ 69 por siiento k’ucha’an ba’ale’, ka tu chukaj marzoe’, 57.4 por siientoil p’áatij.

 Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan