de

del

Foto: Israel Mijares Arroyo

Lik’ul u k’iinil úuchik u káajal u k’iinilo’ob u yelel k’áax tu winalil marzoe’, ts’o’ok u yantal tak walkila’ maanal 600 u téenal u jóopol k’áax tu péetlu’umil Yucatán; kex 15 u p’éel ichil jump’éel k’iin, beey tu ts’áaj k’ajóoltbil Enrique Alcocer Basto, máax jo’olbesik Coordinación Estatal de Protección Civil (Procivy). 

Ichil ba’ax tu ya’alaje’, u ya’abil tu’ux ku yelel k’áaxe’ ti’ yaan tu lak’inil Yucatán, tu bak’pachil Saki’, beyxan te’e noojolo’ tu’ux yaan Santa Elena, tak tu’ux yaan Ticul.

Ku tukulta’ale’ séeba’an u jóopol tumen loob yéetel yaan u yalabil káakach ba’al p’áat ka’aj máan u chak ik’al Grace le ja’ab máaniko’, beyxan tumen u seen tóoka’al sojol chéen beey jíilk’abilo’, le seen ooxol yano’, ichil uláak’ ba’alo’ob.

“Táan kjabik k’áak’ ichil u tupk’áak’ilo’ob Secretaría de Seguridad Pública yéetel u múuch’ilo’ob meyaj Protección Civil ti’ u péetlu’umil Yucatán, beyxan le yano’ob te’e méek’tankaajo’ob’, tumen yaan kex 15 u p’éel tu’ux ku jóopol k’áak’ sáansamal”, tu ya’alaj.

Yaane’ chéen jáal bej ku t’aabal yéetel ma’ tu yáalkab ba’ale’ yaan uláak’o’obe’ ku nojochtalo’ob. Tak le 20 ti’ abril máanika’, xo’ok maanal 653 u p’éelal, lik’ul u yáax k’iinil marzo.

 

También te puede interesar: Desde marzo se han registrado más de 600 incendios en Yucatán: Procivy

 

Tu noj kaajil Jo’e’, yanchaj u tu’upul k’áak’ jóop tu bak’pachil CRIT, tu péeriferikoil le noj kaajo’, yéetel ka’awjeake’ yanchaj uláak’ láayli’ te’e baantao’; tu’ux suuk ka’ach u pu’ulul u ta’il míis. “Ku yúuchul tumen mina’an cháak, chokoj u yooxol yéetel ya’ab u pu’ulul ba’al”, tu tsikbaltaj.

Beyxan tu k’a’ajtaj leti’e’ jach 20 ti’ abril ka’aj káaj u k’iinil u yúuchul tóok, tu méek’tankaajilo’ob yaan tu chúumukil Yucatán, je’el bix Motul, Telchac, Jo’, yéetel yaan u ts’o’okol tak 31 ti’ mayo.  

Uláak’ ba’al tu ya’alaje’, ma’ jóopok k’áak’ ti’ mix jump’éel k’áax kaláanta’an. “Walkila’ táan u tooka’al ba’ax suuka’an u tóoka’al ja’ab man ja’ab, yéetel cháake’ ku ya’axta’al che’ob, ts’o’okole’ tu tijil tu yáax winalilo’ob ja’abe’ yéetel tu ts’ooke’ ku tóokpajal ti’al marzo tak mayo”, tu tsikbaltaj.

Tu ja’abil 2020e’ yanchaj 931 u p’éel tu’ux eelnaj k’áax, ti’ le je’elo’obo’ 176e’ úuch marzo, 359 abril yéetel 396e’ mayo. Tu ja’abil 2021 yanchaj 418 u p’éelal.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan