Pak’be’en k’oja’an yóok’lal coronaviruse’ tu beetaj u sa’atal u kuxtal ichil 13.3 yéetel 16.6 miyoonesil máak ichil enero ti’ u ja’abil 2020, tak diciembre ti’ u ja’abil 2021. Le je’ela’ ku ye’esik kex óoxtéen ti’ le beyka’aj máak a’alab kíimij, beey úuchik u ya’alik Organización Mundial de la Salud (OMS) le jueves máanika’.
Xookolo’ob jts’a’ab k’ajóoltbile’, ku ts’áak u páajtalil u yojéelta’al uláak’ jump’íit bix úuchik u jach jaats’ik kaaj le k’oja’anila’, tumen kex beyo’, láayli’ u beetik u kíimil máak sáansamal.
“Túumben xookolo’ob ts’a’ab ojéeltbil tumen Organización Mundial de la Salud ku ye’esike’ kíimil yanchaj ichil u yáax k’iinil enero ti’ u ja’abil 2020 yéetel 31 ti’ diciembre ti’ u ja’abil 2021e’, k’uch tak 14.9 miyoonesil máak (yéetel u maarjenile’ yanchaj ichil 13.3 yéetel 16.6 miyoonesil)”, beey tu ya’alaj mola’ay ti’ k’a’aytajil ts’íib tu beetaj.
También te puede interesar: Tres veces más muertos por Covid-19 que los reportes oficiales: OMS
Ti’al u káajbal pak’be’en k’oja’ane’, u xookolil noj lu’umo’ob táaka’ano’ob ich OMSe’ k’ucha’an ka’ach tak 5.4 miyoonesil máak kíim yóok’lal Covid-19 te’e ka’ap’éel ja’abo’obo’, ba’ale’ ts’o’ok xan u chan máan k’iin a’alak tumen ONUe’ le xookolo’ob je’elo’ náach ku máan ti’ u jach jaajil beyka’aj máak kíim yóok’lal.
“Xookolo’ob jok’a’ane’ unaj u beetiko’ob k tuukul, tumen ma’ chéen ku ye’esik bix úuchik u jaats’ pak’be’en k’oja’an, u jaajile’ ku chíikbesik u k’a’ananil u je’ets’el uláak’ taak’in tumen noj lu’umo’o ti’al u ma’alobkúunsa’al u mola’ayilo’ob toj óolal, ti’al u mu’uk’ankúunsa’al ba’ax najmal u yantal kéen talamchajak ba’al, tak ichil le jach táaj ma’alob yaniko’obo’”, tu ya’alaj máax jo’olbesik OMS, Tedros Adhanom Ghebreyesus.
U mola’ayil OMSe’ tu k’a’aytaj sajbe’entsil yanik yóok’ol kaab yóok’lal Covid-19, tu k’iinil 30 ti’ enero ti’ u ja’abil 2020, tu jo’oloj jayp’éel k’iino’ob úuchik u yáax ila’al pa’ak’ k’oja’an ti’ jaytúul máak tu noj lu’umil China.
Ichil u xookil u ya’abil máaxo’ob kíime’, táakbesa’ab máaxo’ob ma’ jach pak’be’en k’oja’an kíinso’ob ba’ale’ yanchaj ba’al u yili’, tumen k’oja’ane’ tu jats’aj kaaj, ba’ale’ beyxan u mola’ayilo’ob toj óolal.
Máaxo’ob kíim yéetel yanchaj ba’al u yil yéetel Covide’, úuch tumen jach cho’obanaj u kúuchilo’ob u ts’a’akal máak yéetel ma’ béeychaj u ts’a’akal uláak’ máaki’, mix xan u ts’a’abal kíimioterapia ti’al máaxo’ob tsaayal ts’unu’usi’.
OMSe’ tu ya’alaje u ya’abil kíimeno’ob yanchaje0 (84 por siientoil) ti’ yanchaj tu nojol-lak’inil Asia, Europa yéetel Américas.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
