Tumen yaan ba’alob ma’ patal u je’ets’elo’obi’, beyxan yóok’lal talamilo’ob yanchaj úuchik u yantal u pak’be’en k’oja’anil Covid-19e’, yéetel tumen p’áat mina’an taak’ine’, ka’anchaj u xookil máaxo’ob tu p’aataj u xooko’ob tu jaatsil níibel superior, le beetike’ jach k’a’anan u séeb ts’aatáanta’al ba’ax k’a’abéet ti’al ma’ u seen ya’abtal uláak’, beey úuchik u ya’alik Ana Estrada, máax káajs yéetel jo’olbesik u múuch’kabil Brújula Interior, ku meyaj ti’al u tsolnu’uktik máak ti’al u béeykunsik ba’ax u k’áat tu kuxtal.
Ana Estrada tu ts’áaj k’ajóoltbile’, te’e k’iino’oba’ táankelemo’obe’ jach náach yaniko’ob ti’ ba’ax uts tu yicho’ob yéetel u ya’abile’ ti’ leti’obe’ ku jets’iko’ob ba’al kex ma’ no’ojan u ti’alo’obi’.
“Wa ka wilik beyka’aj talamilo’ob yanchaj yóok’lal taak’in úuchak u yantal Covid.19e’, ku jach k’astal ba’al, tumen ma’ tu páajtal u jáalk’ab jets’iko’ob ba’ax u k’áato’ob, le beetike’ yaan k’iine’ ku káajsik u beetiko’ob ba’ax ma’ uts tu yicho’obi’ tumen ma’ ko’oji’...”, tu ya’alaj.
También te puede interesar: Persiste la deserción escolar en el nivel superior en Quintana Roo
U nojoch talamil u p’a’atal xooke’, tu ya’alaj, ku yúuchul tumen ma’ u yojel máak ba’ax u k’áati’, ma’ u yojel ba’ax uts tu yich, kex tumen le je’elo’, jump’éel ti’ le yáax ba’al najmal u kanik máak u k’ajóoltej. Yaan jo’op’éel ba’al jahc k’a’anan u beeta’al ti’al u yáanta’al táankelemo’ob, ti’al beyo’, u chan ch’éenel u xookil máax ku p’atik u xook.
Leti’ le je’eloba’: u yáantalo’ob ti’al u k’ajóoltiko’ob ti’ ba’ax no’ojano’ob, ikil u jach ilko’ob ba’ax suuk u beetik yéetel ba’ax uts tu yich; u yila’al ka u beeto’ob mantats’ ba’ax uts tu yicho’ob, kex chéen ka u meyajto’ob jayp’éel k’iino’ob wa chéen súutmansúutuk. Wa mina’an tu kaajalo’ob ba’ax taak u xookiko’obe’, unaj u kaxta’al uláak’ bix je’el u kaniko’obe’, ku páajtal u kaxta’al ti’ Internet, ti’al ma’ u yantal u p’atiko’ob. Wa mina’an u taak’inil u xooko’obe’, unaj u yáantikubáajo’ob yéetel jump’éel beeka (yaan ti’ tuláakal u noj najilo’ob xook Cancún), yéetel u ts’ook ba’ale’, wa ma’ sáasil yanik wa ba’ax yóok’lal ba’ax táan u xokiko’obe’, u jach xak’altiko’ob bix kéen u meyajto’ob ba’ax táan u kaniko’ob (ka tsolnu’uktako’ob).
Leti’e’ tu ya’alaje’, ma’ tsaj ka xo’okok ba’al jach mina’an u talamil, tumen le je’elo’ mina’an; u tuukulile’ u kaxta’al ba’ax ku taal ti’ máak, ma’ chéen ti’al u súutukil kéen úuchuk kaambal, beyxan ti’al kéen u tukult máak ba’ax kéen u meyajt kéen ts’o’okok.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
