de

del

Maanal u 65 por siientoil yukateko’obe’ ma’ tu yutstal u manik kanaastáa báasikáa ti’al u kuxtal: Canacope Yucatán

Más del 65 por ciento de los yucatecos, sin acceso a la canasta básica: Canacope
Foto: Fernando Eloy

Yóok’lal ba’ax a’alab tumen máax jo’olbesik Cámara Nacional de Comercio en Pequeño (Canacope) ti’ u lu’umil Yucatán, Jorge Cardeña Licona, maanal u 65 por siientoil yukateko’obe’ ma’ táan u páajtal u maniko’ob u jach p’íitil janabe’enba’alob jets’a’an unaj u yantal ti’ wíinik ti’al u kuxtal tumen ts’o’ok u jach ko’ojtal.

Cardeña Licona tu ya’alaje’ ma’ ch’éenek u ko’ojtal ba’al te’e ts’ook wiinalo’oba’; ts’o’okole’ láayli’ u bin u ko’ojtal tuláakal ba’ax táakbesa’an ichil ba’ax k’ajóolta’an beey  kanaastáa báasikáai’, tumen ma’ táan u páajtal u ma’anali’.

U ko’ojtal ba’ale’, tu ya’alaj, ta’aytak u k’uchul tak tu 8 por siientoil; ts’o’ok 19 winalo’ob káajak u ko’ojtal ba’al yéetel ma’ je’eleki’ -ba’ale’ yaan xan uláak’ ba’al ma’ táaka’an  kanaastáa báasikáai’, táan u bin u ko’ojtal- yéetel ma’ tu yila’al wa yaan u ch’éenel u na’akal.

 

También te puede interesar: Más del 65 por ciento de los yucatecos, sin acceso a la canasta básica: Canacope

 

Ichil ba’ax táan u bin u ko’ojtale’ ti’ yaan: paapáa, kaax, xchiináa, refreskóos, ch’ujuk waaj, je’, waaj yéetel uláak’ ba’alob je’el bix gas butano yéetel u bin máak ti’ péepen k’áak’.
Beyxan, Cardeña Licona tu ya’alaje’, u tojol u páasajée máake’ yaan xan u chan “óol na’aksal”. 

Ba’ale’ tak walkila’, mix ba’al beeta’ak ti’al u ch’éenel u seen na’akal u tojol ba’al, kex tumen táan u jach lúubul k’aas ti’ u kajnáalilo’ob México”, tu ya’alaj.

Le beetike’, tumen ts’o’ok u ko’ojtal ba’ale’ ma’ táan u páajtal u ma’anal tumen je’el máaxake’. “Ts’o’ok k-ilik sáansamal bix u na’akal u tojol janabe’enba’al, ts’o’okole’ taak’ine’ ma’ tu chukik ti’al ya’abach ba’ali’. Kexi’ wa ti’ le winalo’ob ku taala’ je’el u béeytal u ka’a éensa’al u tojol le ba’alo’oba’ tumen ma’ uts ti’al kaaji’”, tu tsikbaltaj.

TI’ le ts’ook 21 ja’abo’ob máanjano’obe’, Jorge Cardeña tu ya’alaje’, ts’o’ok u jach táaj ko’ojtal ba’al tu noj lu’umil México, ba’ale’ te’e ja’abil 2022a’ táan u jach yila’al u ya’abil.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan