Ti’al u mu’uk’ankúunsa’al ba’ax suuk u beeta’al ichil maaya kaajo’obe’, u péetlu’umil Quintana Rooe’ tu táakbesubáaj ichil péetlu’umo’ob táan u táakmuk’tiko’ob u táakbesa’al maaya kool tu táan Organización de Naciones Unidas para la Agricultura y la Alimentación (FAO) ichil u tsoolil Sistema del Patrimonio Alimentario Mundial (SIPAM), beey tu ya’alaj u jala’achil le lu’umo’ Carlos Joaquín.
Beey túuno’, tu tsolaj xane’, béeychaj u táakbesa’al Quintana Roo ti’al u táakmuk’ta’al le meyajila’, úuchik u beeta’al tumen máax jo’olbesik Secretaría de Ecología y Medio Ambiente (Sema), Efraín Villanueva Arcos, ti’al beyo’ táakbesa’al maaya kool ichil Sistema del Patrimonio Alimentario Mundial.
Carlos Joaquíne’ tu ya’alaje’, ka’aj ook meyaj te’e péetlu’umo’, káaj xan u yilik bix u mu’uk’ankúunsik yéetel u ts’aatáantik ba’ax u yojel u maaya kaajilo’ob Quintana Roo, tumen jach k’a’anan ti’al kaajo’ob kuxa’anob walkila’, beyxan le ku taalo’ob tu paachil k’iin, tu ya’alaj.
También te puede interesar: Península de Yucatán impulsa registro de Milpa Maya ante la FAO: CJ
Uláak’ ba’al tu tsikbaltaje’, leti’ úuchik u t’a’anal máaxo’ob u yojelo’ob maaya koole’ najmal u kaláanta’al, ma’ chéen beey jump’éel noj meyaj úuch káajak u beeta’al, tumen u jaajile’ jump’éel ba’al ku tséentik wíinik.
Efraín Villanueva Arcos tu tsikbaltaje’ wa ku yantal u tukulta’al máax ts’o’ok u kanik u píitjo’olt talamilo’ob ucha’an tu kuxta’ale’, najmal u pakta’al maaya kaajo’ob yéetel u meyajil kool ku beetiko’ob.
“To’one’, k-ojel yaan ya’abach talamilo’ob, ba’ale’ yaan kxak’altik ba’ax ku k’áata’al ti’al u páajtal u yantal nu’ukesajo’ob ts’áak u beel jejeláas ba’ax je’el u béeytal u meyajta’al ti’al u kaláanta’al maaya kool. Jach unaj u mu’uk’ankúunsa’al u táakbesa’al kolnáalo’ob kéen jo’op’ok u je’ets’el jejeláas ba’ax yaan u yil yéetelo’ob, beyxan ba’ax ku taal u k’iin yéetel taak’in ku ts’a’abal ti’al u yúuchul meyaj tu k’áaxo’obi’. Uláak’ ba’ale’, leti’e xan u mu’uk’ankúunsa’al u tuukulil ma’ u táakbesa’al jelbesa’an i’inajo’ob, wa transjeenikóos, yéetel xan u péektsilta’al u yantal a’almajt’aano’ob páais i’inajo’ob”, tu tsikbaltaj.
Villanueva Arcose’ tu ya’alaje’, uláak’ ba’ax unaj u beeta’ale’, leti’ u péektsila’al ichil táankelemo’ob ka kana’ak u meyajil kool, yéetel ku tukultike’ kaambal ku beeta’al te’e najilo’ob xooke’, beyxan le ku yúuchul tu paache’, najmal u táakmuk’tik le je’ela’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
