de

del

Maanal 29 miyoonesil xoknáalo’ob yaan u káajsiko’ob u ja’abil xook 2022-2023: SEP

Más de 29 millones de alumnos inician el ciclo escolar 2022-2023: SEP
Foto: SEP

Ichil ba’ax ojéelta’an ma’ili’ káajak xooke’, ila’ane’ yaan 29 miyoonesil 849 mil 46 u túul xoknáalo’ob ti’ u najilo’ob xook kaaj beyxan pribaadóos, ti’ jaatsil baasikóo, meedya súuperior yéetel normalées, yaan u ka’a béeytal u bino’ob kaambal te’e najilo’ob xooko’, tu túumben ja’abil 2022-2023, beey úuchik u k’a’ayta’al tumen Secretaría de Educación Pública (SEP).

Ichil le maanal 29 miyoonesil xoknáalo’obe’, kex 24 miyoonesil 479 mil 952 u túulale’ u ti’al baasikáa kaambal; 5 miyoones 244 mil 352 u túulale’, u ti’al meedya súuperior yéetel 124 mil 742 u túulale’ u ti’al normalées.

 

También te puede interesar: Más de 29 millones de alumnos inician el ciclo escolar 2022-2023: SEP

 

Ti’al túun u béeyta’al u ts’aatáanta’alo’obe’ yaan u yokol meyaj xan jump’éel miyoon 225 mil 580 u túul u ajka’ansajilo’ob baasikáa kaambal, ti’ 232 mil 966 u p’éel najilo’ob xook ti’ tuláakal u noj lu’umil México. U ti’al u kaambal u xoknáalilo’ob meedya súuperiore’ yaan u meyaj 419 mil 739 aj ka’ansajo’ob ti’ 21 mil 277 u p’éel u kúuchilo’ob kaambal. Ti’al túun u xookil le normaleso’, yaan u meyaj 14 mil 28 u túul ajka’ansajo’ob ti’ 396 u p’éel najilo’ob xoob.

U mola’ayil SEPe’, ku páayt’antik paalal yéetel táankelemo’ob ti’al ka xi’iko’ob kaambal te’e najilo’ob xooko’, tumen ts’o’ok u p’áatal no’ojan tuláakal ba’al ti’al u béeytal u yúuchul beyo’, ikil u táanilkúunsa’al xan toj óolal yéetel kaambal. 

 

U xookil paalal Yucatán

Beey túuno’, bejla’a lunes 29 ti’ agostoe’ leti’ kéen yanak u yáax k’iinil xook te’e kúuchilo’obo’, tu jo’oloj máanak u pak’be’en k’oja’anil Covid-19i’. Kex tumen láayli’ ts’a’aban u páajtalil u ch’a’abal xook ti’ Internete’, tu winalil julio máaniko’, úuchik u ts’o’oksa’al ja’abil xooke’, ts’o’okili’ u ch’a’ajiltik u bin u 92 por siientoil xoknáalo’ob te’e najilo’ob xooko’, beey úuchik u k’a’ayta’al tumen Liborio Vidal Aguilar, máax jo’olbesik Secretaría de Educación del gobierno del estado de Yucatán (Segey).

Walkila’, táan túun u páa’ta’al u yantal kex 386 mil u túul u xoknáalilo’ob ti’ baasikóo jaatsil ti’ puublikóo najilo’ob xook, yéetel uláak’ 53 mil u túulal ti’ pribaadóo najilo’ob xook. Beyxan ti’ u jaatsil meedya superiore’ táan u páa’ta’al u yantal kex 89 mil u túulal. Ti’al túun u béeytal u k’a’amal xoknáalo’obe’ yanchaj u ts’aatáanta’al u yutskíinsa’al maanal 2 mil 200 u p’éel najilo’ob xook ka’alikil táan le ja’abil xook máaniko’, ts’o’okole’ walkila’ táan bin u beeta’al uláak’ kúuchilo’ob xook tu’ux ya’abchaj xan paalal ts’íibta’ab u k’aaba’obi’.

Te’e ja’aba’ yaan u k’u’ubul 267 mil 931 u p’éel u nu’ukulilo’ob xook, tu’ux k’a’abéekuntsa’ab 47 miyoonesil 250 mil 325.31 pesos, tu ya’alaj. 

Yaan u suut kaambal maanal 400 mil u túul xoknáalo’ob QRoo  

Te’e péetlu’uma’ yaan xan u káajal u bin paalal te’e kúuchilo’ob kaambalo’, bejla’a lunes. Yaan kex 461 mil 126 u túul xoknáalo’ob kéen u káajso’ob le ja’abil xooka’, tu’ux yaan u meyaj kex 25 mil 112 u p’éel ajka’ansajo’ob ti’ 2 mil 136 u p’éel najilo’ob xook.

“Yaane’ ts’o’okili’ u káajal u bino’oni’ (lunes 15 yéetel lunes 22), tumen yaan jayp’éel préeparatoryas tu káajsajo’ob yáax xookil te’e k’inako’obe’, ba’ale’ bejla’a jach u k’iinil u káajal u ya’abil kaaj”, tu tsikbaltaj Ana Isabel Vázquez, máax beetik u meyajnáalil u mola’ayil kaambal, tu péetlu’umil Quintana Roo.
Leti’ xane’ tu tsikbaltaje, úuchik u máan pak’be’en k’oja’ane’, éem xan le jaytúul xoknáalo’ob yaan ka’achij, tumen ch’éen u bin tak u 30 por siientoil; chéen yanchaj kex 300 mil u túulal, le beetike’ yanchaj u chich meyajo’ob ti’al u béeytal u su’uta’al xook le jbino’obo’, ba’ale’ chéen beychaj u ya’abkunsa’al u 3 por siientoil.
Uláak’ ba’ax tu ya’alaje’, yaan u páajtal u ts’íibta’al u k’aaba’ uláak’ paalal te’e najilo’ob xooko’, tak le 25 ti’ septiembre ku talaa’, ti’al beyo’ u páajtal u táakbesa’al máaxo’ob ma’ béeychaj u k’ubik u paalal tu yáax k’iinilo’ob jets’a’ab u ti’al.

 

U ch’a’ajilta’al xook Kaanpech

Máax jo’olbesik Secretaría de Educación (Seduc), Raúl Pozos Lanz, tu k’a’aytaj te’e péetlu’umilo’ yaan u je’ebel u joolnajil kex 2 mil 400 u p’éel najilo’ob xook, tumen yaan u ch’a’ajoltik u bin maanal 189 mil u túlu u xoknáalilo’ob basikóo kaambal. Ts’o’okole’ a’alabe’ te’e túumben ja’abil xooka’ yaan u túumbenkúunsa’al jayp’éel ba’alo’ob, kex tumen ma’ jach ojéela’an máakalmáako’obi’. Tu súutukil úuchik u beeta’al k’a’aytajile’ táakpaj xan u jala’achil le lu’umo’ Layda Sansores San Román. 

Te’el xano’, a’alab tumen Pozos Lanze’, ma’ táan u bin p’atbil paachil meyajo’ob ku beeta’al ti’al u kaláanta’al u toj óolal paalal, yéetel páayt’anta’ab máak ti’al ma’ u jáawsa’al u kaláanta’alo’ob tu taanajo’ob, tumen láayli’ najmal u k’a’abéetkunsa’al pix chi’ kéen xiko’ob te’el najilo’ob xooko’, wa kex ma’ ti’ ka yanako’obe’, yéetel ma’ u k’exiko’ob yéetel mix juntúul ti’ u yéet xookilo’obi’. 

Tu k’iinil 15 ti’ agosto máaniko’, leti’ ka’aj káaj u bino’ob xook jaytúul ti’ u xoknáalilo’ob préeparatorya yéetel úunibersidad, ba’ale’ yaan u yantal uláak’o’ob táan u káajalo’ob bejla’a lunes. Ts’o’okole’ yaan xan u ch’a’anukta’al u túumben nu’ukbesajil Nueva Escuela Mexicana tu baasikóo jaatsil xook.  

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan