Ti’al u péektsilta’al u meyajil turiismóo mu’uk’ankúunsa’an yéetel miaatsil tu kaajil Tulume’, jts’a’ab k’ajóoltbil jump’éel bej meyajta’ab ti’al u béeytal u xíimbalta’al kamp’éel mejen kaajo’ob yano’ob te’el baantao’, tu’ux bíin béeyak u yila’al bix suuka’an kuxta’al maayaobi’.
David Tah Balam, máax beetik u yáax réejidoril Cabildo ti’ u kaajil Tulum; Geovanny Balam Andrade, máax beetik u direktor jéeneralil, yéetel Maribel Cruz Rodríguez máax jo’olbesik u meyajil pálaneasyon, nuupulil yéetel nojkaambalil ich u mola’ayil Turismo te’e méek’tankaajo’, máan u cha’anto’ob u bejil Xiimbal Miatsiil, ka’alikil láak’inta’abo’ob tumen junmúuch’ ajts’íib péektsilo’ob.
Yáax je’elile’ ti’ jbeeta’ab ti’ ba’ax ku k’aba’tik Aldea Maya Xunaan Caab, ts’a’aban tu kaajil Cobá, meyajta’an tumen láak’tsil máako’ob, máaxo’ob xan e’esik bix u beeta’al ts’aakil xíiwo’ob, u beeta’al boonil ch’ooj, kakaw, jáabono’ob, meyaj k’abo’ob, je’el bix xan ku ts’áako’ob túuntbil janalo’ob yéetel balche’. U tojol u bin máak te’elo’, 150 pesos.
U ka’ap’éel tu’ux ku je’elel máake’, leti’e’ ku k’aaba’tik Muul Ich Ts’ono’ot, tu kaajil San Juan de Dios (kex 10 kms náach yanik ti’ Cobá) tu’ux ku bo’ota’al xan 150 pesos ti’al u yokol máak ti’ ka’ap’éel tu’ux yaan ja’ yéetel ti’ jump’éel úuchben kaaj.
También te puede interesar: Comunidades mayas de Tulum abren sus puertas al turismo
U yóoxp’éelile’, leti’e’ k’ajóolta’an beey Centro Santuario de Usos y Costumbres; ti’ yaan tu xuul kaajul Sacamucuy, tu’ux ku k’a’amal máak tumen jk’iin Eligio Canul Dzib, beyxan ku máansa’al máak tu kúuchik e’esajil, tu’ux yaan nu’ukulo’ob, i’inajo’ob, yéetel u jeel ba’alob ti’al ka’ach úuchben máako’ob. Uláak’ ba’ale’ leti’ bix u tséenta’al xúunan kaab, yéetel ku ts’a’abal u túunta’al kaab. U yokol máak túun ti’ jump’éel kili’ich kúuchil yane’, ku tojoltik 250 pesos; u janalile’ ku tojoltik 150 pesos.
Beey túuno’, ts’ook je’elil ku beeta’ale’, leti’e’ kéen kóojok máak tu kili’ich kúuchil Xiimbal Be, tu kaajil San Silverio, meyajta’an tumen táankelemo’ob, u ya’abile’ ko’olel, ku tsoliko’ob ich maaya, káastelan yéetel inglés u tsikbalil le kaajo’.
Ti’al u béeyta’al u k’uchul máak u xíimbalt le kaajo’oba’, ku páajtal u kaxta’al yéetel maapa, wa ma’e’ u t’aan máak Aldea Maya Xunaan Cab, ti’ u méek’tankaajil Cobá, tu numeroil 984 277 4580 wa 984 181 5988; wa tu numeroil 9842042828 ti’al u k’áata’al ka p’ata’ak u kúuchil máak kéen xíimbalta’al Centro Santuario de Usos y Costumbres, tu xuul kaajil Sacamucuy; beey túuno’, u nuumeroil ti’al u k’ajóoltik máak u kili’ich kúuchil Xiimbal Bej, leti’ le je’ela’: 9841160513.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
