de

del

Carey áak

Sajbe’entsil yanik u ch’éejel
Foto: João D'Andretta

Kex tumen ts’o’ok u chan máab ya’abach ja’abo’ob káajak u beeta’al meyajo’ob ti’al u kaláanta’al le ba’alche’a, carey áake’ (Eretmochelys Imbricata) jatsa’an tumen Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza ichil ba’alche’ob sajbe’entsil yanik u ch’éejelo’ob, ikil u seen jaanta’al yéetel u seen ko’onol u sóolpaach.

Xbioologáa Rocío Peralta, máax jo’olbesik ka’ach Comité Estatal de Protección, Protección, Conservación y Manejo de las Tortugas Marinas, tu k’a’ajtaje’ wíinik loobiltik yéetel kíinsik, le beetik p’aatal ich sajbe’entsil,

Tu tsikbaltaje’ carey áake’ ich ja’ ma’ taam ku báab; ku jaantik áaresifes kooralinos, medusáas, yéetel uláak’ ba’alche’ob mina’an u baakel. tu yila’al yu péetlu’umil Quintana Roo, te’e noojolo’ yéetel yaan k’iine’ chúumuk yéetel noojol. 

 

También te puede interesar: Tortuga carey, en peligro crítico de extinción

 

U wíinkilale’, jach je’ex bix uláak’ áako’ob tumen yaan u sóolpaach kaláantik, yéetel u yooke’ ku meyaj ti’al u báab ich k’áak’náab. Séeba’an u k’ajóolta’al tumen u ni’e’ óol puputs’kij yéetel óol looloch, ts’o’okole’ u ka’anal no’oche’ jach tiip’il yéetel u jáalik u sóol paache’ k’i’ixelk’íix.

Ku tukulta’ale’ je’el u kuxtal ichil 30 yéetel 50 ja’abo’ob, ba’ale’ ma’ jach xak’alta’an tu beel ti’al u jach ojéelta’al jayp’éel ja’ab je’el u kuxtal wa ma’ táan u k’a’alal ti’al u kaláanta’al; carey áake’ suuka’an u máan tu juunal, chéen ku múuch’ul yéetel uláak’o’ob kéen u yóot u ya’abkunsubáaj.

Le ku xuultalo’obo’ ku p’isiko’ob ichil 60 yéetel 90 cms chowakil u sóol paach yéetel u jach aalil ojéelta’an yaane’ kex 127 kilograamóos, ba’ale’ ichil 50 yéetel 80 kilos suuka’an u p’áatalo’ob.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan