de

del

Foto: Rodrigo Díaz Guzmán

Ichil ba’ax ku chíikpajal ti’ utsil meyaj ku beeta’al tumen u mola’ayil Fiscalía Anticorrupción de Yucatán ila’abe’ “óotsil”, le je’ela’ ojéelta’ab úuchik u beeta’al xaak’alil Levantemos la voz de las Fiscalías Anticorrupción, tumen u mola’ayil Instituto Mexicano para la Competitividad (IMCO) yéetel TOJIL, beyxan yéetel u yáantajil Agencia de los Estados Unidos para el Desarrollo Internacional (USAID) tu noj lu’umil México.

Tu lu’umil Yucatáne’, ti’ 328 u p’éel xaak’alo’ob káajsa’ab tu ja’abil 2020 tak 2022e’, ma’ jets’a’ab mix jump’éel si’ipil ti’al mix máaki’; ti’ lajunp’éel juudisialisadáas xaak’ale’, chéen óoxp’éel máansa’ab ka’a beeta’ak u proosesoil (yóok’lal u ja’abil 2022a’ ma’ ojéelta’ab mixba’ali’).
Ka’alikil láayli’ te’e jaatso’obo’, ba’ale’ tu lu’umil Kaanpech yéetel Quintana Rooe’ “óol tu beel” yanik.

 

En español: Fiscalía Anticorrupción de Yucatán es deficiente, revela estudio

 

Múuch’kabilo’ob beet xaak’ale’, tu yilajo’ob bix yanik u meyajil Fiscalías Anticorrupción, yéetel ba’axo’ob ma’ jach tu beel u xíimbali’.
Beey túuno’, ti’ le ts’ook ka’ap’éel ja’abo’oba’, tu péetlu’umil Yucatáne’ káajsa’ab 328 u p’éel xak’aalo’ob; 95 u p’éele’ jets’a’ab najmal u taamkúunsa’al u xaak’alil, ti’ lajunp’éel júudisialisaarta’abe’, chéen óoxp’éel máansa’ab proseesóo, yéetel ti’ mix jump’éel yanchaj máax jets’a’ab u si’ipili’.

Tu lu’umil Kaanpeche’, yanchaj 530 u p’éel xaak’al káajsa’ab láayli’ te’e ka’ap’éel ja’abo’obo’, ba’ale’ ma’ xan yanchaj mix juntúul máax ti’ jets’a’ab u si’ipili’; ba’ale’ ti’ 26 u p’éelal júudisialil xaak’ale’, ukp’éel máansa’ab proseesóo. Ka’alikil Quintana Rooe’, káajsa’ab 2 mil 28 u p’éel xaak’alo’ob, chéen bolonp’éel si’ipil je’ets’abij, yéetel yanchaj 126 u p’éel júudisialil xaak’al; ti’ le je’elo’obo’ 77 máansa’ab proseesóo.

Ts’o’okole’, u lu’umil Yucatáne’ ti’ yaan ichil le lu’umil tu’ux jach kaabal u xookil júudisialil xaak’alo’ob káajsa’ab tu ja’abil 2022; le je’elo’ ku chíikbesik chéen u 4 por siientoil. U k’áat u ya’ale’, ti’ 114 u p’éel xaak’alo’ob káajsa’abe’, chéen júudisialisarta’ab jo’op’éeli'.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan