Tu k’iinil jo’oljeake’ k’a’ayta’ab ti’ reedes sosyaalese’, kíim Sandra Peniche Quintal, juntúul xts’ak yaj jach meyajnaj ti’al u chíimpolta’al u sexual páajtalilo’ob wíinik tu lu’umil Yucatán. Leti’e’, sa’at u kuxtal le miércoles 14 ti’ diciembre máanika’, tu jo’oloj oksa’ak tu kúuchil ts’ak yaj tumen tsa’ay k’oja’anil ti’.
Leti’e’, tu patjo’oltaj u múuch’kabil ku k’aab’atik Unidad de Atención Sicológica, Sexológica y Educativa para el Crecimiento Personal A.C (UNASSE); leti’ xan jo’olbesik ka’achij. Ti’ k’a’ayta’ab kíimij:
“Wey UNASSEe’ kmu’uk’a’an a’alike’ ma’ táan u ch’éejel kbeetik ba’ax tu káajsaj ti’al u kaláanta’al yéetel u chíimpolta’al u páajtalilo’ob xch’úupalal yéetel ko’olel”.
Uláak’ múuch’kabilo’ob je’el bix AVE de México tu yaj óoltajo’ob úuchik u kíimil juntúul máax jach k’a’ananchaj yóok’lal ba’ax tu kanaj u beetej, ti’al u ts’áak u muuk’il u t’aan ko’olel.
En español: Fallece la doctora Sandra Peniche, promotora de los derechos sexuales en Yucatán
“In láak’, Sandra, kts’áak u níib óolalil yóok’lal a na’at, a muuk’, a meyaj yéetel a wóol yanchaj ti’al u beetik u kéet kuxtal wíinik, tumen ta péektsiltaj u páajtalilo’ob ko’olel ti’ ba’ax yaan u yil yéetel u wíinkilal, yéetel ta kaxtaj ka yanak u páajtalil u yéensa’al paal ti’ máax k’a’abéet. Xi’iktech utsil, ma’ u xu’ulul a léembal te’e ka’ano’”.
Beey túuno’, x-áaktibista Olga Moguel tu k’a’ajsaj xane’ Sandra Peniche tu jach ts’áaj u yóol ti’al u yáantik u yéet ko’olel, leti’ tu mu’uk’ankúunsaj meyajo’ob yaan ti’al u chíimpolta’al ba’ax u k’áat u beet ko’olel yéetel u wíinkilal, ti’al u jets’ik wa u k’áat wa ma’ ka yanak u paalil, ichil uláak’ ba’alo’ob.
“Xts’ak yaj, mantats’ tu k’áatchi’ibtaj ba’ax jets’a’an ma’ chéen tu tuukul wíiniki’, beyxan ti’ miatsil. Tu páaktaj bejo’ob yéetel tu je’ek’abtaj joolnaj ti’al u yantal uláak’ meyajo’ob ti’al múuch’kabilo’ob p’ata’an paachil, yéetel ma’ áanta’ani’. Ma’ jka’an ba’atel yóok’lal ba’ax tu tukultaj k’a’anan ti’al u yutsil kaaji’”.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
