de

del

Yóok’lal u k’iimbesajilo’ob diciembree’ ku náakal tak 60 por siientoil u ta’il míis tu xamanil QRoo

Hasta 60 por ciento aumenta la basura en el norte de QRoo por fiestas decembrinas
Foto: Juan Manuel Valdivia

Ichil u 20 yéetel 60 por siientoil ta’il míis ku yantal tu k’iinilo’ob diciembree’, tu xamanil Quintana Roo, ku jóok’ol te’e k’iimbesajo’obo’, beey a’alab tumen u áayuntamientoilo’ob Benito Juárez yéetel Solidaridad.

Tu méek’tankaajil Benito Juáreze’ ya’abchaj yóok’ol u 20 por siientoil, beey a’alab tumen u mola’ayil Solución Integral de Residuos Sólidos (Siresol) yéetel u mola’ayil Red Ambiental, máax ku máan u mol ba’ax ku jóok’sa’al tumen kajnáalo’ob. Tu winalil diciembree’, te’e kaajo’, ila’ab ya’abchaj ba’ax ku jóok’sa’al te’e najo’obo’, tumen sáansamal te’e winalo’ mola’ab mil 200 u tóoneladas u ta’il míis, ba’ale’ ti’ u jeel winalo’obe’ chéen mil tóoneladas suuk u mola’al. 

 

En español: Hasta 60 por ciento aumenta la basura en el norte de QRoo por fiestas decembrinas

 

U jala’achil le kaajo’ tu k’a’ajsaje’ meyajo’ob ti’al u máan molbil u ta’il míis najo’obe’ táan u meyaj je’ex suuka’ane’, tu 43 u p’éel bejiloob ti’ ja’atskab k’iin yéetel u 43il áak’ab. Le beetike’, ku k’áatal ti’ u kajnáalilo’ob Cancúne’ ka u jóok’so’ob u ta’il míis tu súutukil unaj u beetiko’ob.

Ichil ba’ax tu ya’alaj Franntz Johann Ancira Martínez, máax jo’olbesik Siresole’, "le beyka’aj ba’al ku ya’alal ku mola’ale’ ma’ tu táakbesik ba’ax ku mo’olol tumen Dirección de Servicios Públicos, tumen leti’obe’ ku ts’aatáantik u molo’ob ba’ax ku pu’ulul ti’ loob k’áaxo’ob, tu’ux yaan uláak’ ba’alob je’el bix u nu’ukul najo’ob wa muuebles".

Beey túuno’, tu kaajil Solidaridade’, Benny Millán Parra, u meyajnáalil Servicios Públicos, tu tsolaje’ buul k’iin yéetel buul áak’ab ku máan molbil ba’ax ku jóok’sa’al tu’ux ku k’uchul máak xíimximbal yéetel tu’ux ku yúuchul koonol.  

“Ma’ táan kbin je’elel mix jump’éel k’iin”, tu ya’alaj. Te’e k’iino’ob je’elil yéetel k’iimbesaje’ ku ya’abtal 60 por siiento ba’ax ku jóok’sa’al te’e najo’obo’, le beetike’ yaan u ts’a’abal uláak’ 15 kamyono’ob meyaj.  

U meyajnáalil Servicios Públicose’ tu ya’alaje’ tak te’e p’is k’iinil máaniko’, ts’o’ok u ts’aatáanta’al 594 u p’éel k’áaxo’ob tu’ux ku pu’ulul jejeláas ba’alob, le je’ela’ ku chíikpajal ti’ le 8 mil 429.42 u tóoneladasil ta’il míis ts’o’ok u mo’olol.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan