U mola’ayil Secretaría de Agricultura y Desarrollo Rural tu ts’áaj k’ajóoltbil le martesa’, tu jo’oloj beeta’ak 916 u p’éel xaak’alo’ob beeta’ab tumen u Técnicosil Servicio Nacional de Sanidad, Inocuidad y Calidad Agroalimentaria (Senasica), walkila’ mina’an u yik’el AH5N1 (se’en ku tsa’ayal ti’ kaax) tu péetlu’umil Sonora; ba’ale’, tu lu’umil Yucatáne’ láayli’ u chíimpolta’al p’iisilo’ob ti’al u kaláanta’al kaaj.
Yéetel xaak’alo’ob beeta’abe’, ila’abe’ tu 17 u p’éel u méek’tankaajilo’ob Sonorae’ mola’ab 18 mil 200 muuestraso’ob ti’al u béeytal u je’ets’el te’e péetlu’umo’ mina’an le k’oja’anila’, tumen ts’o’ok u máan le jaats k’iino’ob, jets’a’ab najmal u máan ti’al u yila’al mina’an mixba’al ti’ le kaaxo’obo’. tumen káaj le 3 ti’ noviembre máaniko’.
En español: Restricciones por gripe aviar solamente continúan en Yucatán
“Senasicae’ tu ts’áaj k’ajóoltbile’, ts’ook ba’alche’ ila’ab oka’an u yik’el IAAP AH5N1, tu péetlu’umil Sonorae’ ojéelta’ab yanchaj tu k’iinil 16 ti’ diciembre ti’ u ja’abil 2022, le beetike’, tumen ma’ ila’ab yanchaj u jeelo’ob tsaayal ti’ le k’oja’anila’, ka’alikil tu máan maanal óoxp’éel perioodos tu’ux je’el u kuxtal le ik’elo’, jets’a’abe’ je’el u béeytal u tse’elel le kuarentenao’”, a’alabij.
Lik’ul u k’iinil 23 ti’ noviembre ti’ u ja’abil 2022e’, kuarentenae’ ts’o’okili’ u luk’sa’al tu péetlu’umil Nuevo León, yéetel le 4 ti’ enero máaniko’ ti’ le ja’aba’, tsela’ab xan tu péetlu’umil Jalisco, le beetik walkila’, ichil tuláakal u lu’umil Méxicoe’ chéen Yucatán láayli’ u chíimpolta’al le p’iisila’.
Ti’al u ts’aatáanta’al talamilo’ob táan u yantal yóok’lal u se’enil kaaxe’, Senasicae’ tu éejentaj ka ts’a’abal maanal 140 miyoonesil báakunaso’ob tu’ux ila’ab jach sajbe’entsil yanik ba’al yéetel tu’ux yaan graanjaob tu’ux yaan kaax ku ye’el; báakunasyo’one’ yaan u ts’a’abal tak tu winalil marzo, kéen ts’o’okok u k’iinilo’ob ke’el.
Tak tu chúumukil le winala’, tu noj lu’umil Méxicoe’, se’en ku tsa’ayal yóok’lal u yik’el AH5N1 ts’o’ok u k’oja’ankíinsik 5.6 miyonesil ch’íich’o’ob, u ya’abile’ ti’ leti’obe’ kaax ku ye’el -u 0.27 por siientoil ti’ le ba’alche’ob xoka’an yaan tu noj lu’umil México—, ti’29 u p’éel kúuchilo’ob tu’ux ku tséenta’al kaax ti’al u ko’onol, leti’ le je’elo’oba’: jump’éele’ Nuevo León, ukp’éele’ Jalisco, 15 tu lu’umil Yucatán yéetel wakp’éele’ Sonora, ti’ le ts’ook je’ela’, yanchaj óoli’ maanal 744 mil u túul ba’alche’obi’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
