Raúl Asís Monforte González, máax jo’olbesik Cámara Mexicana de la Industria de la Construcción (CMIC), Yucatán, tu ya’alaje’ lik’ul u ja’abil 2020 tak ti’ le yaniko’ona’, táan u binetik ajmeyajo’ob ti’al u beeta’al pak’il najo’ob, ichilo’obe’ ti’ yaan áalbañilo’ob, plomeeróos, éelektrisiistáas, ichil uláak’o’ob.
Monforte González tu ya’alaje’ k’a’abéet kex nueve mil u túul ajmeyajo’ob ti’al u béeytak u ts’aatáanta’al tuláakal ba’ax unaj u meyajta’al tu lu’umil Yucatán; le beetik te’e ja’aba’ yaan u yantal múul meyaj yéetel u jala’achil le péetlu’umilo’ ti’al u béeytal u kaxta’al u yumil meyaj ku binetik.
“Ba’ax kun beetible’ yaan u kaxtik u ye’esik ti’ táankelemo’obe’, le meyajo’ob uts ti’al u beerta’al”; tu ya’alaj.
Máax jo’olbesik CMICe’ tu ya’alaje’, walkila’ talam u kaxta’al u yuumil le meyajo’oba’ tumen táankelemo’obe’ ma’ u k’áat u meyajto’ob mix u kano’ob le ba’alo’ob beyo’. “Ku óol talamtal k kaxtik ajmeyajo’ob ti’al le je’ela’”, tu ya’alaj.
En español: Existe ''escasez'' de más de 9 mil trabajadores para la construcción en Yucatán
Beey túuno’, tu ya’alaje’ mola’ayo’obe’ táan u ts’áak u yóolo’ob ti’al u mu’uk’ankúunsiko’ob ba’ax ku beetiko’ob ti’al u kaláantik u kuxtal ajmeyajo’ob. “K’a’anan u yila’al ka yanak toj óol ti’ ajmeyajo’ob, beyxan ma’ u yantal mix jump’éel sajbe’entsil u ti’alo’ob, ti’al ma’ u yúuchul mix jump’éel loobil ti’ob”, tu ya’alaj.
U yantal juntúul máax ka úuchuk loobilaj ti’, wa ka kíimike’, jach táaj noj ba’al, tumen ma’ unaj u yúuchuli’, kex tumen k-ilike’ ku yúuchul, “ba’ale’ táan k meyaj yéetel táan k ts’áak k-óol ti’al u béeytal u ka’ansa’al ti’ máax bix najmal u beeta’al le wa ba’axo’, beyxan ti’al ka ts’a’abak ti’ wíinik tuláakal nu’ukul bíin k’a’abéetchajak ti’ meyaj ku beetik, tumen chéen ja’alil beyo’, yaan u béeytal u jéets’el u yóol táankelem kéen u ch’a’a u beet wa ba’ax meyajil yóok’lal le je’ela’, ts’o’okole’ beyo’, ku béeytal k-e’esik ti’obe’ le meyaja’ uts yéetel k’a’anan, le beetike’, k k’áat ka náats’ako’ob yéetel ba’ax k bin beetej”, tu tsikbaltaj.
Ba’ale’ leti’ ku ya’alike’ “p’áat mina’an” u yuumil meyaje’, tumen ya’abchaj ajmeyajo’ob kaxta’ab ti’al u beeta’al Tren Maya, ts’o’okole’ ya’abach pribaadóo mola’ayob xan táan u ts’áak meyaj ti’ wíinik.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
