Tuka’atéen, tu noj kaajil Jo’ yaan u asab ko’ojil ti’ ba’ax ku k’aba’tik kaanastáa baasika, ichil u noojol-lak’inil u noj lu’umil México, ba’ale’ láayli’ te’e kaajo’ ku ko’onol u réegular gáasolinail ku jóok’sa’al tumen PEMEX maas ma’ ko’oji’, beey a’alab tumen Ricardo Sheffield Padilla, máax jo’olbesik Procuraduría Federal del Consumidor (Profeco).
Le je’ela’ beey tu ts’áaj k’ajóoltbil le lunes 6 ti’ febrero máaniko’, úuchik u beeta’al k’a’aytaj tsikbal tu ja’atskab keetil jala’ach Andrés López obrador, tu jaatsil Quién es Quién en los Precios.
Le seemanáa máaniko’, Sheffield Padilla tu ts’áaj k’ajóoltbile’, ichil u baantail noojol-lak’ine’, Central de Abasto ti’ u kaajil Jo’, Yucatáne’, tu chíikbesaj yaan u jach ko’ojil maan ku beeta’al tumen wíinik ti’al u yantal ti’ le ba’alo’ob jach najmal u ti’al u tséentikubáaj, tumen u ti’ale’ u manike’, k’a’abéet u bo’otik mil 080.86 pesos.
En español: En Mérida se encuentra la canasta básica más cara del sureste del país: Profeco
Beey túuno’, le lunes máanika’, k’a’aytabe’ láayli’ beey ko’ojil yaniko’, tumen ko’oj 24 u p’éel ti’ ba’alo’ob táakbesa’an ichil kaanastáa baasika. “Tu baantail noojol-lak’in yaan u jach ko’ojil maan tuka’atéen; beey chíikpaj ti’ koonol ku beeta’al Central de Abastos de tu kaajil Jo’, tumen ku tojoltik mil 100 pesos yéetel 96 séentabóos”, tu ya’alaj.
Ka’alikile’, le maas ma’ ko’oj yaan te’e baanta’a, leti’e’ maan ku beeta’al Bodega Aurrera ti’ u kaajil Veracruz, tumen ku tojoltik 918 pesos yéetel 40 séentabóos.
U tojol gáasolináa
Beey túuno’, yóok’lal u tojol gáasolinae’ Ricardo Sheffielde’ tu ya’alaje’, le semaana máaniko’, u proomedyoil u tojole’ le réegularo’, tu lu’umil Méxicoe’, k’ucha’an tak 22 pesos yéetel 10 séentabóos u liitroil, ka’alikil preemiune’, 24 pesos yéetel 23 séentabóos; diésele’ ku tojoltik 23 pesos yéetel 63 séentabóos.
Ba’ale’ tu kaajil Jo’ yaan le ma’ jach ko’ojo’, tumen ema’an 28 séentabóos u tojol le réegularo’; ku tojoltik 21 pesos yéetel 29 séentabóos.
U jach ko’ojile’ leti’e’ ku ko’onol tumen u mola’ayil Mobil, tu kaajil Monterrey, Nuevo León, tumen ku yantal u bo’ota’al 23 pesos yéetel 89 séentabóos yóok’lal jump’éel litróo.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan