Túumben réeglameentóo jts’a’ab ti’al ma’ u k’a’abéetkunsa’al chamale’ k’a’anan ti’al ma’ u seen ts’u’uts’a’al, ba’ale’ táan u binetik u jach beeta’al tsikbalo’ob ti’al u ya’alal ba’ax sajbe’entsilo’ob yaan kéen k’a’abéetkunsa’ak. K’a’anan u péektsilta’al ich xch’úupalal, paalal yéetel táankelemo’ob, beey a’alab tumen Liliam Negrete Estrella, máax jo’olbesik u kúuchil del Centro de Integración Juvenil (CIJ) Cancún.
“U promeedyoil u ts’u’uts’a’al chamale’ ti’ yaan ichil máax yaan 14-15 u ja’abo’ob, yaan tu’uxe’ tak paalal ichil 10 wa 11 ja’abo’ob, ts’o’okole’ ti’ ya’abach ti’ leti’obe’ jum’éel ba’al ts’o’ok u suuktal u yilko’ob tu taanajo’ob”, tu ya’alaj.
En español: Nuevo reglamento antitabaco debe ir acompañado de una campaña informativa: CIJ Cancún
Le beetike’, tu tsikbaltaje’ tuláakal le túumbe p’iisilo’ob jets’a’abe’ je’el u yáantajo’ob ti’al ka ch’éenek u seen ts’u’uts’a’al chamal, ba’ale’ yaan u xáantal, ts’o’okole’ k’a’abéet xan u beeta’al tsikbalo’ob ti’al u yojéelta’al uláak’ ba’alo’ob yóok’lal.
Túumben a’almajt’aane’ ku jet’sike’ yaan ya’abach ba’al ma’ tu cha’ik u beeta’al, je’el bix yóok’lal k’eexilo’ob ti’al kéemn ko’onok, ts’o’okole’ ma’ tu béeytal u k’a’aytalo’obi’.
Tuláakal le je’ela’, tu ya’alaj, táan u beeta’al ti’al u ma’ u yantal uláak’ paalal yéetel táankelemo’ob ka u ts’u’uts’o’ob chamal, ts’o’okole’ lelo’ jump’éel ba’al unaj u péeksik k-óol.
“Kin tukultike’ tuláakal le je’elo’oba’ meyajo’ob ku beeta’al ti’al u takmúuk’ta’al u toj óolal wíinik, ba’ale’ ma’ jumpáakili’ u yila’al u yutsil ich kaaji’, mix xan jumpuul u ch’a’anukta’ali’”, tu tsikbaltaj Negrete Estrella.
Ba’ale’, tu kukultike’ k’a’anan u cha’abal u ch’a’ak bej ti’al u yantal u muuk’, chéen ba’axe’ najmal u na’ata’ale’, a’almajt’aane’ ma’ tu juun ku meyaji’; unaj láak’inta’an tumen uláak’ k’a’anan tsikbalo’ob yéetel meyajo’ob ti’al u péektsilta’al ich kaaj.
Tu ch’a’achibtaj le ku yúuchul yéetel bapeo’, tumen le je’ela’, jach suuk u beeta’al tumen táankelemo’ob, chéen ba’axe’ ma’ tu páajtal u tse’elel ti’ob chéen beyo’, unaj u láak’inta’al yéetel tsikbalo’ob ti’al u na’ata’al ba’axten ku beeta’al.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan