de

del

Ts’o’ok u nonojkíinsa’al beyka’aj si’ipil ku ts’a’abal ti’ máax óolintik paalal Yucatán

Yucatán: Diputados aprueban en comisión aumentar penas por abuso sexual infantil
Foto: Rodrigo Díaz Guzmán

Le lunes 3 ti’ abrila’, u múuch’kabil Comisión Permanente de Justicia y Seguridad Pública, xíimbalnaj jump’íit u íinisyatibail oksa’an ti’al u ya’abkunsa’al u si’ipil máax bíin u beet abuuso sexual, wa u yóolinta’al, paalal, yáax péektsilta’ab tu k’iinil 8 ti’ septiembre tu táan Congreso del Estado de Yucatán.

Yéetel k’éexil ku tukulta’al u beeta’al ichil Código Penal del Estado de Yucatán, táan u k’áata’ale’ ka ts’a’abak u si’ipil ichil 12 tak 20 ja’abo’ob k’albil máak, yéetel kex ichil 600 tak 3 mil k’iino’ob u muultail ti’al máax kéen u yóolint paalal, u si’ipile’ je’el u páajtal u ya’abkunsa’al tak uláak’ u chúumukil wa ku yila’al yanchaj loobilaj tu wíinkilal wa tu tuukul le paalo’, ts’o’okole’ yaan u jatsa’al beey delito de oficio.

Beey túuno’, le k’eexila’ jumpuul úuchik u éejenta’al tumen komisyoono’ob. Walkila’ k’a’abéet u máansa’al tu táan Pleno, ti’al u táakbesa’al tumen u Lu’umil Yucatán, je’ex úuchik u ya’alal tumen jdíiputadáa, Karla Franco Blanco, ti’ u léejislatiabail jaatsil Partido Revolucionario Institucional (PRI), ti’al u béeytal u ts’a’abal ba’ax k’a’abéet ti’al ka je’ets’ek si’ipil k’a’abéet ti’al máax bíin u yóolint paalal.

 

En español: Yucatán: Diputados aprueban en comisión aumentar penas por abuso sexual infantil

 

K’eexilo’obe’ yaan u beetiko’ob u k’éexel ja’abo’ob si’ipil, ba’ale’ ti’ lajunp’éel ja’ab u jach p’íitil ka’ache’, walkila’ jnáak 12; ti’ u jach ya’abile’, ka’ache’ 18 ja’abo’ob, walkila’ 20 u ya’abil, beey túuno’, ya’abchaj u k’iinilo’ob le muultaso’: ka’ache’ ti’ yaan ichil 400 tak 2 mil 500, ba’ale’ yéetel k’eexile’ k’uch ichil 600 tak 3 mil u jach ya’abil.

“Noj lu’ume’ k’a’abéet u meyaj ti’al ka chíimpolta’ak tuláakal ba’ax k’a’abéet ti’al u je’ets’el u si’ipil máax bíin u beet k’aas, tumen najmal u kaláanta’al u páajtalil paalal; beey túuno’, nonoj le beyka’aj táan u ya’abkunsa’alo’”, tu tsikbaltaj Franco Blanco ka’aj tu ts’áaj k’ajóoltbil le k’eexilo’.

Uláak’ ba’ax ku tukulta’al u beeta’al ti’al u yutsil paalale’, láayli’ xan jumpuul úuchik u éejenta’ale’ ti’al u k’e’exel Código Penale’, ti’al u yila’al ma’ u jáan ch’a’abal chaamal tumen paalal ma’ u chuk 18 u ja’abil, ti’al u na’atale’ láayli’ jump’éel ba’al yaan u si’ipil. 

Wa ka éejenta’ak k’eexile’, ku je’ets’ele’, wa ku yantal juntúul máax ma’ u chuk 18 u ja’abile’, wa ka yanak u díiskapasidade’, wa ma’ tu na’atik jach ba’ax le ku yúuchulo’, ka ts’a’abak ti’ chaamal, ka ts’a’abak u yuk’ alkole’, fáarmakodependeensya, u ko’onol u wíinkilal wa u táakbesa’al ti’ si’ipil ba’alo’ob tumen juntúul nojoch máake’, yaan u ts’a’abal u si’ipil ichil ukp’éel u ja’abil ichil u kúuchil k’alabil, yéetel kex ichil 300 tak 500 u k’iinilo’ob muulta. 

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan