Ti’ jump’éel náach k’áax, naats’ tu xuul lu’umil ichil Maine yéetel Canadá, yanchaj jayp’éel tuunich wáak’o’ob tu lu’umil le Yóok’ol Kaaba’, ti’al u yáax k’iinilo’ob le winal yaniko’ona’, ts’o’okole’ míin k’i’itpaj chéen beyo’.
Ba’ale’ walkila’, jump’éel kúuchil e’esajile’, tu k’a’aytaj je’el u ts’áak tak 25 mil doolarese’, ti’al máax kéen u yáax chuk jayp’éel u xéexet’al le méeteoritoo’ yéetel kéen u k’ub kex jump’éel kiiloi’.
Junwóol k’áak’ ma’ suuk u yila’ale’, chíikpaj kex sáasil yanik le k’iino’, chéen ba’axe’ ka’aj kóoj te’e atmoosferao’, wáak’ij, beey a’alab tumen Darryl Pitt, máax jo’olbesik u jaats meyajil méeteoritos ti’ u kúuchil e’esajil Museo de Minerales y Gemas ti’ u kaajil Maine, Bethel.
Beey túuno’, NASAe’ tu jets’aj te’e radaareso’obo’ chíikpaj úuchik u lúubul le méeteoritoo’ tu kaajil Maineo’, ts’o’okole’ yanchaj ya’abach máak u’uy le ba’ax wáak’o’, tumen jela’an bix u juum kéen jach chichak u lúubul le wa ba’axo’.
En español: Ofrecen recompensa de 25 mil dólares a quien traiga meteorito caído en Maine
Kúuchil e’esajile’ u k’áat túun u nojochkíins u tuunichil uj u much’maj, tu ya’alaj Pitt, le beetike’, máax bíin u k’ub jump’éel kiloogramóo ti’ le ba’ax lúubo’, je’el u páajtal u k’áatik 25 mil doolarées.
Ichil ba’ax tu tsolaj Pitte’, jach óoli’ u yojelo’ob je’el u kaxta’al u xiixel le ba’ax jlúubo’, tumen chíkpaj te’e radar ka’alikil táan u wáak’alo’. “Wa yaan máax u ts’aamaj u yóol ti’al u kaxtike’, je’el u jach yantal u páajtalil u yantal u xéexet’al”, tu tsikbaltaj.
Ba’ale’, ma’ xan jeets’el wa jach yaan u xéexe’tal yéetel le beyka’aj nojochil táan u k’áata’al ti’al u k’u’ubul le taak’ino’.
NASA túune’, tu ya’alaj tu kúuchil Internete’, “le beyka’aj aalil wa nojochil u wíinkilal le méeteoritoo’ ku tukulta’al je’el u yantale’, óoli’ k’ucha’an ichil 1.59 gramóos yéetel 322 gramóos, ”ba’ale’ ma’ xaan wa yaan uláak’ luba’antak maas chan nuuktako’obi’”, tu ya’alaj.
U xéexet’ le tuunich jlúubo’ ku tukulta’ale’ ti’ jbáan tu’ux yaan k’áax ku káajal Waite, Maine, yéetel k’áax náaka’an tak Canoose, New Brunswick. NASAe’ ku tukultike’, u jach nojochil le xéexet’alo’obo’ míin ti’ jlúub wal tu xuul chik’in k’áax tu’ux yaan u xiixel ba’al, naats’ yanik Waite; le je’ela’ kex óoxp’éel oora yéetel uláak’ táanchamuk náach yanik wa ku bin máak ti’ koochée, yéetel wa ti’ ku luk’ul tu kaajil Portland.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
