Junmúuch’ x-xak’al xooko’ob ti’ u lu’umil Españae’, tu patjo’oltajo’ob túumben modeelo, tu’ux ch’a’ab ba’ax k’aaba’inta’an beey séelulaas maadree’, ku yantal ti’ wíinik, yéetel jach jela’antak, tumen leti’ tsa’aysik u k’oja’anil Párkinson ti’ paalal. Le je’ela’ yaan u yáantaj tumen ku béeytal u yojéelta’al uláak’ ba’alo’ob yóok’lal le k’oja’anila’, yéetel ku yantal uláak’ núuktajilo’ob ti’al u ts’a’akal.
U k’oja’anil Deficiencia de la Tirosina Hidroxilaza (THD, yóok’lal bix u k’aaba’ ich inglése’), ku beetik u jach p’íittal dopamina tu ts’o’omel u pool máak; le je’ela’ jump’éel ti’ le asab k’a’anan yaan ichil sistema nerbyoosóo, yéetel leti’ beetik u tsa’ayal u k’oja’anil Párkinson ti’ mejen paalal.
Túumben modelo patjo’olta’abe’, jts’a’ab k’ajóoltbil tu pikil ju’unil EMBO Molecular Medicine, yéetel beeta’an tumen u x-xak’al xookilo’ob Instituto de Investigación Biomédica de Bellvitge (Idibell), Instituto de Investigación Sant Joan de Déu (IRSJD) yéetelUniversitat de Barcelona, tumen ti’ ku chíikpajal jayp’éel ba’alob yóok’lal le k’oja’anilo’, tsola’ab tumen Idibell ti’ jump’éel k’a’aytajil ts’íib.
En español: Párkinson infantil: Investigación con células madres abre esperanza a su tratamiento
Ti’al u jóok’sa’al modeloe’ yanchaj u ch’a’abal u seelulasil u yoot’el máaxo’ob réeprogramarta’ab le ba’ax ku k’aaba’tik beey seeluláas madre pluripotentes, tumen le je’elo’obo’ ku béeytal u súutulo’ob ti’ je’el ba’axak seelulail, ts’o’okole’ ku ke’etel yéetel neuroonáas.
Yaan máaxo’ob k’oja’ano’obe’, ku jach yáantikubáajo’ob yéetel tráatamientóo, ba’ale’ yaan u jeelo’obe’ ma’ tu jach k’amiko’ob tu beel yéetel láayli’ jach talam u péeko’ob wa u kaambalo’ob.
“Jach k’a’anan u na’ata’al ba’ax beetik u tsa’ayal le k’oja’anilo’, ti’al u kaxta’al bix u yáanta’al máak, beyxan ti’al u nu’uktal bix unaj u beeta’al teraapias” a’alab tumen juntúul ti’ le máaxo’ob jo’olbesik le meyajo’, Antonella Consiglio.
“U yáax modelooil THD ku béeytal u ye’esik bix u yantal le k’oja’anilo’ ichil máaxo’ob talam yanik to¡ob yéetel ichil máaxo’ob ma’ jachi’, ts’o’okole’ ku ye’esik bix u jejeláasil u k’a’amal le tráatamientoo’”, a’alab tumen máax jo’olbesik Unidad de Enfermedades Metabólicas ti’ u najil ts’akyaj Hospital Sant Joan de Déu yéetel máax múul jo’olbesik le meyajo’, Àngels García.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan