Óoli’ tuláakal tu’ux ti’ yóok’ol kaab yaan, chéen tu’ux ke’el mina’ani’, ba’ale’ k’ajóolta’an tumen ku máan xíinximbal, ts’o’okole’ leti’ u jach táaj séebil u máano’.
Ch’úuye’, kaja’an ichil u k’áaxil Área de Protección de Flora y Fauna “Laguna de Términos”, tu’ux táaka’an Ciudad del Carmen, Kaanpech. Falco Peregrinus, u sientifiikoil k’aaba’, ts’o’okole’ táaka’an ichil u baatsil falconidae, suuk u yila’al ti’ mejen kaajo’ob naats’ yaniko’ob ti’ Laguna de Términos.
Henlly Ávila Herrera, máax beetik u séektretaaroil u múuch’kabil Observadores de Aves de la Laguna de Términos, A.C., ku ya’alike’, “le ch’íich’a’ nojoch, ts’o’okole’ u paache’ óol samal ch’ooj, yéetel kaabale’ óol sak yéetel boox; u poole’ boox yéetel yaan u boox me’ex.
Ku ya’alike’ ch’úuye’ ku chukik tak 100 kms u séebanil u xik’náal ichil jump’éel ooráa, ba’ale’ kéen u pulubáaj kéen ts’oonake’, ku chukik tak 300 kms por ooráa, le beetike’ jach séeb u máan.
Ojéela’an yaan ichil 16 tak 19 u u jejeláasil, yéetel u jela’anile’ yaan ba’al u yil yéetel tu’ux ka’ajan.
U chowakile’ ti’ yaan ichil 34 tak 58 cms, yéetel kéen u sit u xiik’e’, ichil 80 tak 120 cms. U aalile’ ti’ yaan ichil 440 yéetel 750 graamóos.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
