de

del

Foto: Satya SC

Oochelo’obe’ jach noj ba’alo’ob, tumen ku meyaj to’on ti’al u béeytal kt’alkunsik k’a’ajesajo’ob ti’ k tuukul wa tak chéen je’el kúuchile’. Yaan óoxp’éel oochelo’ob ku béeytal u túuxtik máak wa ti’ yaan Cannese’, ti’al u yilik wa ku na’atik ba’ax u noj cha’anil Festival de Cine, ti’al ka náachchajak u tuukul máak tu paach siinei’.

Utsil óol páa’ta’an 

Bix je’el u béeytal u tsola’al ti’ u ya’abachil máak ku kóojolo’ob cha’an Cannes yéetel u jach utsul nook’o’ob, u chowak beestidoso’ wa yéetel u traajesil éetiketáa ka’alikil u alab óoltiko’ob u t’a’analo’ob ti’al ka xi’iko’ob ti’ jum’éel k’iimbesaj wa ti’ jum’éel cha’an kun e’esajbile’, tu’ux ka káajal yéetel u noj xíimbalil yóok’ol chak bejil. Yáax núuktajil je’el u beetchajale’, leti’e’ ku ya’alik jaaj, le je’elo’ ku yúuchul: u yantal máax síij u kúuchil ti’al ka okok u jeel tu lúugar ti’ jump’éel gaalae’, ku yúuchul. Máaxo’ob uts tu yicho’ob cha’ane’ ku k’i’itbesiko’ob meyaj, yéetel máaxo’ob beetike’ ku ts’áako’ob u yóol ti’al u p’áatiko’ob je’ek’abil joolnaj tak tu ts’ook súutukil ti’al máax ku chúukpajal u yóol u páa’tik -yéetel u páa’tik- wa je’el u yantal jump’éel kúuchil ti’al u cha’an. MIx jump’éel boleetóo ku p’a’atal chéen beyo’. Wa ma’ tu béeytal u yokol máak u cha’ant wa ba’axe’, jach najmal u ts’áak ojéeltbil tu kúuchil Internet tu’ux mana’abij -wa te’e tu’ux k’áata’abo’- ti’al beyo’ u béeytal u náats’al máak yiknáal máax k’áatik jump’éel boleetóo, ts’o’okole’ ku máansik tak tu telefonóo; chéen kéen jan ila’ake’, kúuchil tu’ux ma’ tun bin yantal mixmáak ka’ache’, yaan u túumbenil u yuumil. Tu cha’anil Cannese’, u yokol máak u cha’ant siinee’ yéetel x-utsul nook’e’, ti’al tuláakal máak. Lelo’ ku beetik u na’ata’al ya’abach ba’al.  

Tuunich puksi’ik’al k’a’ayta’an 

U k’aaba’ le súutuko’, Women In Motion, ts’o’okole’ u tuukulil u beeta’ale’ ku kaxtik u táakmuk’tik ko’olel ichil u meyajil siinee’ yéetel u chíikpajal u t’aan xani’. Páayt’anta’ab táakpajal Katie Holmes (k’aja’ante’ex wáaj Dawson's Creek) ba’ale’ walkila’ leti’ jo’olbesik cha’ano’ob, leti’ beetik yéetel tak leti’ ts’íibtik. U noj tuukulile’: u je’ebel kúuchilo’ob ti’al u táakpajal ko’olel yaan meedyo orientee. U súutukil u k’áatchibta’ale’: 30 minuutóos. U tsikbalta’al ba’al yóok’lal ko’olele’: óoxp’éel minuutóos. Beey túuno’, yanchaj 27 minuutóos ti’al u núukik yayaj k’áatchi’ob chéen yóok’lal je’el ba’ax ba’alile’ yéetel ba’ax mina’an u beelal. U jach k’aasile’: u yila’al yaan k’áatchi’ob jach chéen beey u beeta’alo’obo’ ts’o’okole’ ma’ chéen lelo’, tumen tak le jach ma’ talam u núukalo’obe’ ku k’a’abéetchajal u yáanta’al Katie Holmes ti’al u núukik, tumen leti’e’ ma’ tu tukultaj mix ba’al ti’al u tsikbaltiki’, mix xan no’oja’an ti’al u séeba’an tukultik ba’ax je’el u núukike’. Tu ts’ooke’, u jach k’a’ananil k’áatchi’ beeta’ab te’e súutuko’ leti’e’ je’ela’: yaan wáaj u ka’a much’ikubáaj Dawson´s Creek. 

U ts’ook t’aanile’ jbeeta’ab tumen ajts’íib péektsilo’ob yano’ob paachil tumen tu ya’alajo’ob: ¡Mina’an u yóol Katie! U ts’ook oochele’: u tiskbalil bix p’ata’an paachil ko’olel, tu’ux tsololkbal nukuch yaates tu táankabil le kúuchil tu’ux ku tsikbalta’alo’.

K’uub óol jeets’el 

Gerard Charge u k’aaba’, juntúul jts’íib péektsilo’ob yéetel jfrancesil meyaj máak. U 40 u téenal u táakpajal te’e noj Cha’an. U jaajile’, ti’ ku chíikpajal u yaabilaj ti’ its’at, u yits’atsil u beeta’al cha’ano’ob. Ku páa’taj ti’al u yokol Sala Debussy, ti’ ku p’áatal tu’ux jatsa’an u kúuchil máaxo’ob istikyáaj u péeko’ob, ba’ale’ tu yicho’obe’ ku chíikpajal u leelemil táankelem óol. Asab ya’ab ja’abo’ob ts’o’ok u máan meyaj te’e Cha’ana’ keetel yéetel u ja’abil ya’abach ti’ le réeporteroso’ob wa máaxo’ob ku meyaj te’e staffo’, ts’o’okole’ jach mix ba’al beetik u náakal u yóol, óoli’ beey tuláakal túumben u ti’ale’.

Ba’ax u k’áat: u ya’alik u jaajil, je’el ba’axak bíin úuchuk, le beetik le je’elo’ ts’o’ok u taasik jejeláas ba’alo’ob tu paach. Yóok’lal Perros de Reserva, cha’an meyajta’an tumen Tarantino yéetel yáax ila’ab tu ja’abil 1992 te’e Cha’ano’, ku tukultike’ jach ya’ab u ye’esik loobilaj, ts’o’okole’ ma’ tu ya’alaj wa jach noj cha’anili’. Tu jo’oloj jap’éel ja’abo’obe’, tu cha’anil Festival de Avignon, Tarantino náats’ yiknale’, ka yanchaj u chan t’aanili’, chéen ba’axe’ láayli’ ich ki’imak óolal úuchik. Gerard ku páa’tik u yokol yéetel ku ch’a’ak ba’ak k’a’abéet ti’al u meyaj, ti’al u ya’alik ba’ax ku tukultik, kex ma’ uts tu yich tuláakal máaki’. Wa tumen beey ka suuka’ak u beeta’al ba’ale’, míin yaanal ba’al yóok’ol kaab walkila’.

 Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan