Jump’éel noj wk’be’en eek’ yanchaje’, tu chíikbesaj maanal 10 u téenal u sáasil je’el máakalmáak surpernoobail k’ajóolta’an tak walkila’, u ya’abil mix juntéen yáax ila’ake’, béeychaj u táabsa’al tumen ajsutu’ut eek’o’ob, wa astronomóos, jo’olbesa’ano’ob tumen Universidad de Southampton.
Waak’il yanchaje’, pata’ab u k’aanba’ beey AT2021lwx, yéetel xáanchaj tak walkila’, maanal óoxp’éel ja’ab, ts’o’okole’ lelo’ jach ya’ab wa ku ke’etel yéetel u ya’abil surpernoobas yaan, tumen u lelemáankilo’obe’ chéen ku chíikpajal jayp’éel winalo’ob. J-úuch kex 8 mil miyoonesil ja’abo’ob luus u náachil, tu k’iinil úunibersoe’ chéen 6 mil miyoonesil ja’abo’ob yaan ti’, ba’ale’ tóodabya tu bin u chíikpajal tumen jun jaats téeleskoopyos.
Ajxak’al xooko’obe’ tu ts’áajo’ob k’ajóoltbil ba’ax chíikpaj ichil u pikil ju’unil Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, ts’o’okole’ ku tukultiko’obe’, waak’il yanchaje’ j-úuch tumen yanchaj jump’éel nuxi’ múuyalil gaas, míin asab nojoch tak ti’ K’iin yaan to’on wey yóok’ol kaab, ts’o’okole’ jach táaj péeksa’an tumen jump’éel nuxi’ nukuch boox jool. Ku tukulta’ale’ u ja’ajatsil múuyale’ séeba’an u jéen p’u’uchulo’ob, ts’o’okole’ ku túuxtiko’ob u oondasil u p’úuchulo’ob kéen náachchajak u xiixelo’ob, óoli’ je’ex jump’éel nojoch “doonáa” beeta’an yéetel lu’um, bak’pachtik le boox joolo’. Jach jela’an ka úuchuk ba’alo’ob beya’, ts’o’okole’ mix juntéen yáax ila’ak.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
