U pakta’al u kuxtal Hugo Moralese’ u paakatil muuk’ yéetel meyaj yóok’lal mixteco kaaj. Leti’e’ juntúul wíinik yanchaj u p’atik u kaajal ti’al u bin tak Estados Unidos, ts’o’okole’ jach meyajnaj ti’al ka yanak u kúuchil káastelan t’aan ti’ raadyos ku yu’ubal tumen kaaj; le je’elo’ jump’éel ba’al ts’o’ok u chíimpolta’al walkila’, yéetel u jach nojoch chíimpolalil ku ts’a’abal tumen u noj najil xook Universidad de Harvard.
Morales tu k’amaj Doctorado Honoris Causa, yóok’lal meyaj u beetmaj tu táan kaaj yéetel Radio Bilingüe, jump’éel múuch’kabil káaj u meyaj Fresno, California, yéetel ts’o’ok u yantal tak 25 u p’éel frekweensias tu lu’umil California, uláak’ kamp’éel u noj lu’umilo’ob Unión Americana, ts’o’okole’ ku máansa’al ti’ maanal 70 u p’éel u éestasyonilo’ob Estados Unidos yéetel México, ts’o’okole’ le je’ela’ jump’éel ti’ u asab nojochil múul meyaj ku yantal yóok’lal u meyajil raadyio puublikáa.
Ba’ale’ ma’ili’ chíimpolta’ak noj meyaj u beetmaj yéetel latinoamerikanoil kaaj kaja’an Estados Unidose’, Hugo Morales yanchaj u yilik u talamil kuxtal. Yáaxe’, yanhaj u luk’ul tu kaajal ka tu chukaj 9 u ja’abil, ti’al u k’uchul ti’ jump’éel lu’um tu’ux ma’ u yojel mix tak u t’aanili’.
Ka’ach tu paalile’, Hugoe’ ku meyaj ich k’áax tu’ux ku pak’a’al abal ka’alikil u bin xook xan. Beyxan, jach paal ka’aj tsa’ay ti’ tuberculosis, le beetike’ yanchaj u jumpáaykunsa’al ti’al ma’ u pak’ik ti’ uláak’ máak, le beetike’ béeychaj u jach jupkubáaj xook.
U ch’ii’ibale’ ti’ yaan ich mixteco kaajil, ba’ale’ meyaj chíimpolta’ab ti’e’, yóok’lal káastelan t’aan.
Yéetel u múuch’kabil Radio Bilingüe tu’ux tu mu’uk’ankúunsaj meyaj ti’al hispanoilo’ob te’e noj lu’umo’, beyxan ti’al u yantal u chíikulal káaastelan t’aan ich Unión Americana, le beetik chíimpota’ab te’e tu’ux xan kaambanajo’.
“Leti’e’ táan u kaxtik ka yanak u jejeláasil yéetel u noj ba’alil u ch’i’ibal tu’ux ma’ suuk u yantali’. Ti’al u yu’ubal péektsilo’ob, paax yéetel tsikbalo’ob ich káastelan t’aan, ti’al ma’ u k’ajóol le noj miatsila’”, j-a’alab tumen Radio Bilingüe.
Yóok’lal noj chíimpolal jts’a’ab ti’ Hugo Moralese’ ku p’áatal leti’e’ yáax máasewal máak tu lu’umil México máax k’amik, tu lu’umil Estados Unidose’, Doctorado Honoris Causa ti’ u noj najil xook Universidad de Harvard.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
