Kex tumen éelektroonikóo nu’ukulo’ob, je’el bix kóomputadoráas, laptops yéetel taabletse’, ts’o’ok u suuktal u k’a’abéetkunsa’alo’ob ti’ u kuxtal wíinike’, ku tukulta’ale’ tu noj lu’umil Méxicoe’, ti’ lajuntúul ko’olele’, waktúule’ ma’ tu k’a’abéetkunsiko’ob (u 64.2 por siientoil), ts’o’okole’ le xokila’ k’ucha’an tak waxaktúul ti’al ko’olel kaja’an ti’ mejen kaajo’ob, beey a’alab tumen Instituto Nacional de las Mujeres (Inmujeres)
Ichil ba’ax yaan u yil yéetel xiibo’obe’, u xookil máaxo’ob ma’ tu k’a’abéetkunsiko’ob le nu’ukulo’obo’, k’ucha’an tak 58.3 por siientoil ti’ noj kaajo’ob, ka’alikil ti’ mejen kaaje’, náaka’an tak 82 por siientoil. Yóok’lal ba’ax yaan u yil yéetel séelularese’, chíikpaje’ u 22.3 por siientoil ko’olele’ ma’ táan u k’a’abéetkunsik, ka’alikil xiibe’ 21 por siientoil.
Tu ya’alaje’, ichil ba’ax ma’ táan u cha’ak u yantal yéetel u k’a’abéetkunsa’al tumen ko’olele’, ti’ yaan tumen p’éech’ óolta’ano’ob yéetel tumen paachil yaano’ob, le beetike’ ma’ táan u táakbesa’alo’ob ti’ u nu’ukbesajilo’ob kaambal, mix xan ti’ ba’ax yaan u yil yéetel le túumben nu’ukulo’obo’, wa meyajo’ob.
Ichil xaak’al beeta’ab yóok’lal ba’ax chíikpaj ti’ u xookil Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi), a’alabe’ chéen ka’atúul, ichil lajuntúul ko’olele’, (19.3 por siientoil) kaja’an ti’ noj kaaje’, ma’ táan u k’a’abéetkunsik Internet, ba’ale’ le beyka’ajo’, ku ka’atéenchajal yéetel máaxo’ob kaja’an ti’ mejen kaajo’ob, tumen k’ucha’an tak 44 por siiento.
Beyxan, a’alabe’, máaxo’ob ma’ táan u jach k’a’abéetkunsiko’obe’, leti’eb’ máaxo’ob yaan 55 u ja’abil, wa maanal ti’; ka’alikil ichil le máaxo’ob yaan ichil 12 tak 24 u ja’abile’, leti’e’ máaxo’ob asab k’a’abéetkunsik le reedo’. Beyxan u 90 por siientoil ko’olel yéetel xiixo’ob ku k’a’abéetkunsik Internet sáansamale’, ku xáantal kex 4.8 ooráas sáansamal.
U mola’ayil Inmujerese’ tu ya’alaje’, u k’a’abéetkunsa’al Internet, ichil ko’olel yéetel xiibe’, u ti’al u t’anikubáaj máak (93.8 por siiento); ti’al u kaxta’al wa ba’ax (89.9 por siiento); u yokol máak ti’ reedes sosyaales (89.8 por siiento), yéetel áantaj ti’al kaambal wa xook (83.1 por siiento). Beey túuno’, tu kúulpachile’, chéen u 12.6 por siientoil máako’ob k’a’abéetkunsike’, ku beetik ti’al koonol.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
