Yucatáne’ ts’o’ok u k’ubik yáax aaktáasil náasimientóo ts’íibta’an ich maayat’aan ti’ kajnáalo’ob náach yaniko’ob ti’ noj kaaj. Le je’ela’ noj xáak’ab ti’al u táakmuk’ta’al u miatsil máasewal kaajo’ob tu noj lu’umil México.
Walkila’, u mola’ayil Registro Civil ti’ u lu’umil Yucatáne’ ku k’ubik le ju’una’, ich káastelan yéetel maaya t’aan, ba’ale’ ti’al u béeytale’ leti’e’ jk’iino’ob ku yáantajo’ob ti’al u beeta’al le sutt’aano’.
“Káaj k-k’ubik u ju’unil u k’aaba’ máak ich máasewal t’aano’ob, ti’ kaajo’ob tu’ux tak ilaj, yéetel jetes’a’an tumen Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi), yaan máaxo’ob t’anik maaya”, tu tsikbaltaj máax jo’olbesik Registro Civil ti’ u péetlu’umil Yucatán, Juan de Dios Collí Pinto.
En español: Yucatán entrega primeras actas de nacimiento en lengua maya
Leti’e’ tu ya’alaje’, ” tu kaajil Chikindzinot yéetel tu bak’pachile’, ya’abach máak láayli’ u t’anik maayai’, ts’o’okole’ u yantal jk’iino’obe’ k’a’anan tumen leti’obe’ ku t’aniko’ob maaya, yéetel leti’ob beetik u sutt’aanil”.
Beey túuno’, kex yaan 200 u túul máako’ob ku meyajo’ob tu kúuchil Registro Civil, chéen 20 ku t’aniko’ob maayai’, le beetik leti’ob ku yáantajo’ob ti’al u k’uchulo’ob tu’ux mina’an Internet, wa ma’ tu t’a’anal káastelani’.
Collí Pinto tu tsolaje’, ku su’utul ich maaya ts’íib ku chíikpajal te’e ju’uno’, ba’ala’e “k’aaba’obe’ je’el bix u biinsa’alo’obe’ beey u ts’a’abalo’ob”, beyxan tu tsikbaltaje’ yaan u kaxtik u náats’alo’ob te’e náach kaajo’obo’.
Ichil tuláakal u noj lu’umil Méxicoe’, maaya t’aane’ u ka’ap’éelil t’aan asab ya’ab u t’a’anal; yaan kex 775 mil u túulal, je’el bix jets’a’an tumen Inegi.
“Beey ts’o’ok kbin Chikindzonote’, yaan xan k-k’uchul Saki’, Izamal, Umán, Ticul yéetel uláak’ kaajo’ob tu’ux ma’ tu jach yantal taak’in ti’al u ma’anal wa u k’áata’al k’a’anan ju’uno’ob ku ts’a’abal tumen Registro Civil”, tu ya’alaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
