Jmexikoil xak’al xooko’obe’ béeychaj u meyajtiko’ob leeche yéetel le ku chu’uch mejen paalal ti’al u beetiko’ob u poolboil, yéetele’ yaan u béeytal u tséenta’al u paalal ko’olel oksa’an tu kúuchil k’alab yéetel uláak’ mejen neene’ob ma’ táan u béeytal u ts’a’abal u chu’ucho’ob tumen u na’ob.
Blanca Aguilar Uscanga, x-xaak’al ti’ u kúuchil ciencias exactas ti’ u noj najil xook Universidad de Guadalajara, tu ya’alaje’ xáanchaj lajunp’éel ja’ab tu meyaj ti’al u béeytal u yantal u leecheil yéetel le ku chu’uch mejen paalal ti’al u béeytal u meyaj, tumen najmal u yilik ma’ u k’astal.
Ka’aj káaje’ chéen jump’éel u meyajil teesis ti’al u dóoktoradoil Biotecnología, ba’ale’ ka’aj ts’o’oke’ tu sutaj jump’éel baaako tu’ux ku líik’sa’al leeche yéetel le ku tséenta’al u paalal ko’olelo’ob k’ala’an yéetel ma’ tu béeytal u tséenta’al. Tu jo’oloje’, béeychaj túun u tikikúunsa’al yéetel u ju’uch’ul le leecheo’.
En español: Científicos mexicanos crean leche materna en polvo para alimentar a bebés vulnerables
Tu tsolaje’, ti’ uláak’ u baankoilo’ob leeche’ yaan tu najilo’ob ts’ak yaj tu noj lu’umil Méxicoe’ yaan líik’sa’ani’, ba’ale’ ti’al u beeta’ale’ ku kóonjelarta’al yéetel ku páasteurisaarta’al, chéen ba’axe’ kéen beeta’ake’ yaan ba’alo’ob ku jelpajal ti’.
“Tin tukultaj: k’a’anan in kaxtik bix in beetik ti’al ma’ u k’astal yéetel tu’ux ka béeyak in meyajtik ti’al u xáantal”, tu tsolaj.
Yéetel u yáantajil túun xoknáalo’ob yéetel uláak’ máako’ob táan u xokik u dóoktorado’obe’, tu jo’oloj jayp’éel ja’abo’obe’, tu na’ato’obe’ u tikikúunsa’al kéen jo’op’ok u wiwits’ja’ta’ale’ asab uts ti’al ma’ u k’astal le lecheo’ yéetel ti’al u p’áatal beey ts’aka’anilo’, tumen ku p’áatal u próoteinasil, lípidos yéetel grasas tak tu 98 por sientoil, yéetel uláak’ ba’alo’ob, je’el bix lactoferrina, le je’ela’ jump’éel ba’al k’a’anan ti’al u yutsil tséenta’al mejen paalale’, ku p’áatal tak tu 90 por siento.
Kúulpach ti’ ba’ax ku beeta’al tumen mola’ayo’ob ku koonole’, poolbo béeychaj u meyajtiko’obe’ ma’ ts’a’aban u jeel ba’alo’ob ti’al u mu’uk’ankúunsa’al, mina’an xan u kóonserbadoresil mix u sáaborisanteil, le beetik jach óole’ je’ex u ti’al le ku beetik ko’olel kéen jo’op’ok u tséentik u paalal.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
